راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

کودکان طی مراحل رشد باید به توانایی کنترل ادرار و دفع دست یابند تا بتوانند زندگی طبیعی داشته باشند، اما یکی از مسائلی که در 5 تا 10 درصد کودکان اتفاق می‌افتد، بی‌اختیاری ادرار است. بی‌اختیاری ادرار فقط به شب ادراری گفته نمی‌شود و انواع مختلفی دارد که عبارت است از بی‌اختیاری صرفا روزانه، صرفا شبانه و نوع شبانه و روزانه توام که ترکیب دو حالت است.

مهم‌ترین مشخصه بی‌اختیاری ادرار، دفع مکرر ادرار طی روز یا شب در لباس یا رختخواب است. دفع ادرار در این اختلال، اغلب غیرارادی و گهگاه ارادی است. برای این که مطمئن باشیم این اختلال وجود دارد، باید دفع ادرار دست‌کم دوبار در هفته و حداقل سه ماه اتفاق بیفتد و باید فرد به سن مورد انتظار برای کنترل و خودداری (یعنی حداقل سن تقویمی پنج سال یا در مورد کودکانی که تاخیر رشد دارند، حداقل سن عقلی پنج سال) رسیده باشد.

همچنین باید مطمئن باشیم، بی‌اختیاری ادرار به دلیل عوامل فیزیولوژی یا مصرف دارویی خاص اتفاق نمی‌افتد. در این شرایط، فرد تشخیص بی‌اختیاری ادرار می‌گیرد که نیاز به مداخلات درمانی دارد. شایع‌ترین نوع بی‌اختیاری ادرار شب هنگام اتفاق می‌افتد که بیشتر در یک سوم ابتدای شب رخ می‌دهد،
اما گاهی نیز در حین دیدن رویا (مرحله خواب با حرکت سریع کره چشم) اتفاق می‌افتد. در نوع صرفا روزانه که در دختران شایع‌تر از پسران است، کودکان دو دسته هستند. یک گروه، ناخودداری فوری دارند که مشخصه آنها نشانه میل ناگهانی و ناپایداری در برابر فشار مثانه است و به سرعت مثانه را تخلیه می‌کنند و دسته دیگر، تاخیر در تخلیه دارند که آگاهانه ادرار را به تاخیر می‌اندازند که در نهایت، مثانه به صورت ناخودآگاه تخلیه می‌شود.

گاهی به تاخیر انداختن ادرار به بازی کردن، اضطراب یا انجام تکالیف مدرسه مربوط می‌شود. بی‌اختیاری روزانه بیشتر اوایل بعدازظهر و در روزهای مدرسه اتفاق می‌افتد و ادامه‌دار شدن آن بعد از 9 سالگی نادر است اما در یک درصد موارد ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد.
در نوع ترکیبی هر دو حالت به چشم می‌خورد. برای درمان ابتدا باید مطمئن شویم مشکل جسمانی از قبیل دیابت یا عفونت حاد مجاری ادرار یا مثانه عصب آزاد وجود نداشته باشد. تمرینات انقباض مثانه به کودک آموزش داده می‌شود و در طول روز کودک باید دراز و نشست برود و علاوه بر آن، تمریناتی با دستان رو به جلو انجام دهد و مکرر بنشیند و بایستد .
برای درمان این اختلال اگر نیاز باشد، دارو تجویز می‌شود. در نوع شبانه، استفاده‌ از تشکچه‌ مخصوص‌ که‌ با اندکی‌ رطوبت‌ زنگ آن به‌ صدا درمی‌آید، سبب‌ بیداری‌ کودک‌ هنگام‌ شروع‌ ادرار و کنترل‌ آن‌ می‌شود. در چنین شرایطی کودک را تنبیه نکنید و از سیستم‌های تقویت رفتار برای شکل‌دهی استفاده کنید.

برگرفته از : جام جم