راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

از جمله عوامل مؤثر در بهداشت دهان و دندان استفاده از نخ دندان در کنار مسواک زدن می باشد و بدون استفاده از نخ دندان تمیز کردن دندان ها کامل نخواهد بود.اما متأسفانه بیشتر مردم از آن استفاده نمی کنند و بیش از نصف افرادی که از نخ دندان استفاده می کننداز نحوه استفاده صحیح ازآن بی خبر هستند.
بسیاری از بیماران می پرسند با آنکه مسواک زدن را از سنین کودکی شروع نمودند و تاکنون نیز به انجام آن مشغولند، چرا دندانهایشان دچار پوسیدگی می شود.
دندانپزشکان عمل پوسیدگی دندانهای این افراد را در چند چیز می دانند.
1. روش مسواک کردن غلط بوده است.
2. دفعات مسواک کردن کم بوده است.
3. زمان مسواک زدن مناسب نبوده است.
4. از نخ دندان استفاده نشده است.
5. رژیم غذایی و تغذیه این افرا صحیح نبوده است.

طرز استفاده از نخ‌دندان

1. حدود 35 سانتیمتر از نخ‌دندان را جدا کنید.
2. بیشتر نخ را به دور انگشت وسط دست راست و باقی مانده را به دور انگشت وسط دست چپ بپیچید.
3. در مرحله بعد سه انگشت آخر بسته می‌شود. آنگاه هر دو دست از هم دور می‌شوند تا نخ محکم کشیده شود. به این ترتیب انگشت نشان و شست هر دست آزاد می‌ماند.
4. سپس قطعه‌ای از همین نخ بطول 2 تا 5/2 سانتیمتر بین انگشت نشان و شست هر دست محکم نگاه می‌داریم هنگامیکه می‌خواهید نخ را بین دندان‌های فک پائین عبور دهید از دو انگشت نشان استفاده کنید. در فک بالا این کار را با دو انگشت شست و یا یک شست نشان انجام دهید. در هرحال توجه داشته باشید که نخ از روی نوک انگشتان عبور کند.
5. مرحله بعد عبوردادن نخ از بین دندان‌هاست قطعه نخ نامبرده را بر روی ناحیه تماس گذارده، آن را به آرامی و با حرکتی اره مانند از محل اتصال دندان‌ها بطرف لثه حرکت دهید. این کار را بگونه‌ای انجام دهید که صدمه‌ای به لثه وارد نیابد.
6. بمحض عبور نخ از ناحیه تماس آن را به دور یکی از دندان‌ها حلقه کنید. حلقه‌کردن نخ به دور دندان سبب جلوگیری از برخورد نخ با لثه و آسیب آن می‌شود.
7. در حالیکه نخ به دور سطح جانبی حلقه شده تا حد امکان آن را به سمت لثه ببرید. هنگامیکه به مقاومت برخورد نمودید نخ را به همان صورت در جهت معکوس حرکت دهید تا به محل اولیه برسید. این حرکات بالا و پایین بردن را در هر قسمت چندین مرتبه تکرار نمائید. با انجام این عمل سطح جانبی یک دندان بخوبی پاک می‌گردد.
8. پس از نخ‌زدن دندان اول ، بدون آنکه نخ را از لای دندان‌ها خارج کنید، بلافاصله آن را به دور سطح جانبی دندان مجاور حلقه کرده و حرکات ذکر شده را جدا تکرار نمائید.
9. نخ را از محل اتصال دندان‌ها رد کرده و بیرون آورید.
سایر نکاتی که به هنگام استفاده از نخ‌دندان باید مراعات نمود
1. سعی کنید تمام دندان‌هایتان با نخ نظافت شود. برای موفقیت در این امر می‌توان ابتدا فک بالا و سپس فک پایین را نخ زد.
2. در حین نخ‌زدن قسمت آلوده یا ریش ریش شد. نخ را به دور انگشت دست چپ بپیچید و در عوض از نخ انگشت دست راست بار نمود استفاده کنید.
3. پشت دندان آخر هر فک را فراموش نکنید.
4. نکته خيلی مهم در استفاده از نخ دندان اين است که بعد از تميز کردن يک ناحيه به ازای هر دندان که تميز ميکنيد يک انگشت نخ دندان را در بين انگشتانتان بچر خانيد تا هميشه يک ناحيه تميز از نخ دندان در بين دو انگشتتان قرار گيرد . حلقه بودن نخ دندان اين مزايا را دارد که از کل طول نخ استفاده ميکنيد حتی نزديکی های محل گره زدن نخ . در صورت چرخش مداوم نخ از انتقال مواد عفونی موجود در بين يک دندان به نواحی مجاور جلوگيری خواهيم کرد
5. در صورتی که استفاده از نخ دندان همراه با رشته رشته شدن نخ باشد و يا منحر به پاره شدن نخ دندان گردد دو مشکل ممکن است که باعث اين مسئله شود اول پوسيدگی از بين دو دندان ... دوم وجود جرم در اون ناحيه . البته پرکردنگی نامناسب هم باعث پاره شدن نخ دندان خواهد بود که در هر سه صورت بايد به دندانپزشک مراجعه و نسبت به رفع مشکل اقدام نمائيد .
چند تذکر مفید
1. برای تمیز نمودن دندان‌ها باید از نخهای مخصوصی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد استفاده نمود. نخهای معمولی از سوئی تمیز و بهداشتی نبوده و از سوی دیگر استحکام ، ضخامت ، ظرافت و خصوصیات ضروری دیگر را ندارند.
2. در اوائل استفاده از نخ‌دندان ممکن است تعدادی خون از لثه‌ها جاری گردد. اگر لثه‌ها سالم و طبیعی باشند، این خونریزی در روزهای آینده متوقف می‌شود. اما در مواردی که این خونریزی در روزهای بعد نیز ادامه پیدا می‌کند بعلت بیمار بودن لثه ها است که برای رفع آن باید به دندانپزشک مراجعه نمود.
سه نکته جالب
بسیاری از مردم فقط هنگامیکه گوشت یا غذائی در لای دندان‌هایشان گیر کند از نخ‌دندان استفاده می‌نمایند. در حالیکه وظیفه اصلی نخ‌دندان خارج‌کردن پلاک دندانی از لابلای دندان‌هاست. پس می‌توان حدس زد که استفاده از نخ‌دندان باید بطور منظم صورت پذیرد چه غذا در لای دندان‌ها گیر کرده و چه نکرده باشد.
سایر روشهای استفاده از نخ‌دندان
روش دیگر استفاده از نخ‌دندان به اینصورت است که ابتدا دو سر آزاد آن را گره کرده، یک حلقه درست می‌نمائیم. آنگاه این حلقه را در دست گرفته، سایر مراحل ذکر شده را تکرار می‌کنیم.
آن دسته از بیمارانی که فاقد مهارت کافی برای بکاربردن نخ بوسیله انگشتان دست هستند، می‌توانند از کمان‌های مخصوصی که جهت اینکار ساخته شده است استفاده نمایند. از این کمانها برای نظافت دندان‌های کودکان و با دندانهای آسیا که دسترسی به آنها مشکل است نیز می‌توان بهره جست. همچنین بیمارانی که بدلیل تهوع و استفراغ قادر به بردن انگشت به داخل دهان نیستند، می‌توانند از این کمانها استفاده نمایند.

مرکزتحقیقات دندانپزشکی - دانشگاه مشهد