راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

داشتن سؤالاتی درخصوص مراقبت از خود در دورۀ پس از تولد نوزاد عادی می باشد این دوره به عنوان دورۀ پس از زایمان شناخته می شود فاصله این دوره با تولد نوزاد شروع شده و تا زمانی که بدن شما وضعیت قبلی خود را باز یابد طول خواهد کشید.

تغییرات فیزیکی مورد انتظار :
پس از بدنیا آمدن جفت، رحم شروع به سفت و کوچک شدن کرده و به اندازۀ یک گریپ فروت بزرگ می شود و در طول چند هفته بعدی به کوچکتر شدن خود ادامه می دهد تا به حالت اولیۀ قبل از دوران بارداری باز گردد. رحم شما معاینه خواهد شد تا اطمینان حاصل شود که به اندازۀ کافی سفت شده است. اگر رحم نرم و اسفنجی شده باشد ممکن است خونریزی واژینال افزایش پیدا کند.در صورتی که رحم نرم شده باشد پرستار با دستان خود رحم را ماساژ خواهد داد این کار موجب می شود یکبار دیگر رحم سفت و منقبض شود.پرستارشما  می تواند در پیدا کردن محل رحم به شما کمک کرده و یاد دهد که چگونه آن را ماساژ دهید.

خونریزی واژینال
خونریزی واژینال معمولاً تا 4-2 هفته پس از زایمان ادامه پیدا می کند. در طول 24 ساعت اول، ممکن است خونریزی شبیه یک دورۀ قاعدگی سنگین باشد. ممکن است مقداری لخته خون دفع کنید شدت خونریزی روزبروز کاهش یافته و رنگ آن از سرخ به صورتی و سپس قهوه ای تیره تغییر یافته و سپس شفاف می شود. زمانی که در بیمارستان هستید از نوارهای بهداشتی استفاده کنید و از تامپون (گاز پنبۀ داخل واژن) استفاده نکنید.

سینه ها
در مدت 5-3 روز اول پس از زایمان ، سینه های شما پر از شیر شده و گاهگاهی شیر جاری خواهد شد و ممکن است سینه های شما زمانی که از شیر انباشته می شوند ، حساس شوند. 

ناراحتی های شایع :
در هفته های اول پس از زایمان احتمالاً تعدادی از ناراحتی های زیر را خواهید داشت.فرد ارائه دهندۀ مراقبتهای شما راههایی به شما نشان خواهد داد تا این ناراحتی ها را کاهش دهید.
1. ناراحتی و درد شکم ناشی از محل عمل و یا گاز روده
2. گرفتگی یا درد پس از زایمان ناشی از انقباض رحم
3. تورم سینه ها ناشی از انباشته شدن از شیر
4. مشکل دفع ادرار
5. بواسیر
6. خستگی
7. یبوست

استراحت دربخش:
پس از عمل سزارین شما نیاز به استراحت در یک بخش برای بهتر شدن دارید و برای بهبودی می توانید به خودتان کمک نمائید. انجام دادن تنفس عمیق و سرفه کردن هر دو ساعت یکبار از بروز مشکلات تنفسی جلوگیری می کند. فعالیت هایی مثل چرخیدن از یک طرف به طرف دیگر در روی تخت ، ورزش بازو و پاها و پائین آمدن از تخت و راه رفتن برای شما بسیار مفید می باشد. این فعالیت ها جریان خون، عملکرد عضلات و حرکت رودۀ شما را بهتر خواهد کرد .

تنفس عمیق
- قسمت زیر سر تخت خود را هر چقدر که می توانید بالا بیاورید
- یک دستمال در اختیار داشته باشید.
- محافظت از محل عمل سزارین مهم است هر دو دست خود را روی محل عمل قرار دهید تا در موقع تنفس عمیق یا سرفه کردن از محل عمل محافظت کنند. می توانید به جای دستها ، بالش نرم روی شکم گذاشته و آن را به آرامی روی محل عمل فشار دهید.
- نفس عمیق بکشید زمانی که شما ریه هایتان را از هوا پر می کنید شکم شما بالا خواهد آمد.
-  نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید.
- دهان خود را مانند سوت زدن، غنچه کنید و ریه های خود را خالی کنید.
- هر بار تنفس عمیق را 15- 12 بار انجام دهید و بعد از هر 5 بار تنفس یکبار سرفه کنید.

سرفه کردن :
- هر چقدر که می توانید سر خود را بلند کرده و بنشینید.
- چند نفس عمیق بکشید
- با دهان باز یک نفس عمیق بکشید . سریعاً 2-1 سرفه قوی از عمق ریه ها انجام دهید. در موقع سرفه کردن از محل عمل خود محافظت کنید.
- هنگام سرفه جلوی دهان خود را با دستمال گرفته و هر خلط حاصل از سرفه را در آن جمع نمائید.

دستگاه ورزش دهنده سیستم تنفسی:
- هر چقدر که می توانید سر خود را بلند کرده و بنشینید.
- نشانگر دستگاه را تا قسمتی که پزشکتان مشخص کرده است تنظیم نمائید.
- دستگاه تنفسی را بصورت عمودی روی میز قرار دهید.
- بطور طبیعی نفس بکشید و دهانه آن را در داخل دهان خود طوری بگذارید که اطراف دهانتان با لبهایتان پوشانده شود
- از میان دهانه دستگاه عمل دم را به آرامی انجام دهید با این کار پیستون داخل محفظۀ شیشه ای بالا می رود.
- عمل دم با دستگاه را ادامه دهید و سعی کنید پیستون بالا و بالا تر رفته تا به اندازۀ تعیین شده برسد.
- وقتی عمل دم شما به پایان رسید نفس خود را هر چقدر که می توانید حبس کنید.
 - نفس خود را به صورت طبیعی بیرون بدهید.
- اجازه بدهید تا پیستون به ته محفظه برسد. این تمرین را درزمان  بیداری ده بار هر 2-1 ساعت انجام دهید.
- بعد از اتمام کار با دستگاه ، سعی کنید سرفه کرده و خلط خود را دفع نمائید.


ورزش های حرکتی
 
ورزش روی تخت بیمارستان:
- بازوهای اطراف تخت خود را بالا برده و از آنها در حرکت کردن به طرفین و بالا و پائین رفتن ، کمک بگیرید.
- جهت ورزش دادن به عضلات ساق پاها و پاها ،انگشتان پاها را به عقب و بطرف زانوها خم کنید و سپس آنها را به طرف جلو و به سمت تخت فشار آورید. این ورزش ها را هر 2 ساعت به تعداد 5 بار انجام دهید.
- مچ دستها و پاهای خود را به صورت چرخشی حرکت دهید این ورزش ها را هر دو ساعت به تعداد 5 بار انجام دهید.
- جهت ورزش دادن به عضلات ران ، عضلات ران را منقبض کرده و زانوی خود را به زمین (تخت) فشار دهید در حین فشار دادن به تخت تا 5 شمرده و سپس پای خود را شل نمائید این ورزشها را هر 2 ساعت به تعداد 5 بار انجام دهید.

ورزش های خارج از تخت :
حدود 8-6 ساعت پس از زایمان ، پرستار به شما کمک خواهد کرد که به آرامی از تخت پائین بیائید. ابتدا باید پاهایتان را از تخت آویزان نموده و سپس برروی صندلی بنشینید. ممکن است شما به قدر کافی قوی باشید تا به کمک پرستار به دستشوئی رفته و نوار بهداشتی خود را عوض نمائید.
ممکن است در ابتدا درزمان ترک کردن تخت ، برای چندبار احساس سبکی سر  و سرگیجه داشته باشید برای جلوگیری از زمین افتادن در موقع پائین آمدن از تخت برای چند نوبت  اول پرستار را صدا کنید اگر در دستشوئی ضعف یا سرگیجه پیدا کردید زنگ خطر را که در دیوار دستشوئی وجود دارد جهت کمک دیگران به صدا در آورید.
هر روز 4-3 بار به مدت 10-5 دقیقه در راهرو قدم بزنید قدم زدن های کوتاه ولی مکرر در پیشگیری از مشکلات مؤثر بوده و به ترمیم بدن شما و نیز بهبودی هر چه سریعتر شما بسیار کمک کننده می باشد. 

کنترل درد
زایمان سزارین یک عمل جراحی است ودرد یک پاسخ طبیعی بعد از عمل جراحی است درد جراحی 3-2 روز اول شدید بوده ولی سپس به راحتی  کاهش می یابد پزشک شما برای کاهش درد عمل جراحی ، دارو تجویز خواهد کرد. اگر چه دارو ممکن است 100% درد را از بین نبرد ولی می تواند به راحتی شما کمک کند .اگر درد شما شدت پیدا کرد به پرستارتان اطلاع دهید این بسیار مهم است که درد شما کاهش داده شود چون درد زیاد می تواند باعث جلوگیری از تنفس عمیق و سرفه کردن و قدم زدن شما ، بشود. 

برش محل عمل
شما یک برش روی شکم و همین طور روی رحم(در داخل شکم) خود دارید. که این دو برش می توانند هر دو در یک امتداد باشند یا نباشند. برش رحمی انجام گرفته برای شما بسیار مهم می باشد و در حاملگی های بعدی دانستن آن برای پزشک معالج ضروری می باشد.

انواع برشهای شکمی :
- برش افقی (بطور افقی در قسمت پائین شکم می باشد)           
- برش عمودی (که از بالا به پائین می باشد)

محل برش روی پوست با پانسمان پوشانیده می شود، وپزشک و پرستار پانسمان شما را بررسی کرده ودر صورت لزوم آن را عوض می نماید. معمولاً پانسمان 24 ساعت پس از عمل  برداشته شده و شما می توانید دوش بگیرید.
قبل از این که به منزل بروید پرستار به شما روش مراقبت از برش شکمتان را آموزش خواهد داد. محل برش عمل را بطور مرتب از نظر بروز عفونت بررسی کنید. نشانه های عفونت عبارتند از :قرمزی،تورم ، درد ،گرمی و ترشح.

شکاف روی رحم
3 نوع برش برروی رحم وجود دارد که همواره با امتداد برش روی شکم یکسان نمی باشد دانستن امتداد آن برای حاملگی های بعدی بسیار مهم است  بطوری که اگر برش فعلی روی رحم شما در قسمت بالای رحم ایجاد شده باشد در حاملگی بعدی، زایمان طبیعی برایتان مناسب نخواهد بود. از پزشک خود بخواهید که با مشخص کردن برش رحمی شما یکی از فرم های زیر را علامت بزند.
برش طولی تحتانی
برش کلاسیک                              
برش عرضی تحتانی


رژیم غذائی
تا زمانی که توانائی نوشیدن مایعات مورد نیاز را پیدا کنید ،مایعات را از طریق سرم که روی دست یا آرنجتان وصل می کنند ، دریافت خواهید کرد. در روز جراحی شما قادر خواهید بود که مایعات صاف شده بخورید. قبل از مرخص شدن از بیمارستان  به محض بازگشت حرکت روده ها خواهید توانست ابتدا مایعات و سپس غذای نرم  و بعداً غذای جامد میل نمائید.

بهداشت
شما باید قسمت های منتهی به مجاری تناسلی را تمیز نگهدارید تا از بروز عفونت و بوی بد جلوگیری شود. پرستار، شما را در انجام  مراقبت بهداشتی از ناحیه تناسلی تا زمانی که خودتان قادر به این امر باشید ، کمک خواهد کرد. پرستار به شما  در نحوه استفاده از نوار بهداشتی کمک خواهد کرد. و زمانی که نوار بهداشتی کثیف شده باشد و یا از دستشویی استفاده کردید نوار بهداشتی را عوض نمائید و همیشه بعد از مراقبت های دستگاه تناسلی دستان خود را با آب بشوئید.

وش گرفتن :
در بیشتر زایمان های سزارینی ، مادران هوشیار و سرپا بوده و24 ساعت پس از زایمان کاتتر ادراری در آورده می شود. دوش گرفتن به شما کمک می کند تا احساس راحتی نمائید. از پرستار بپرسید چه زمانی می توانید دوش بگیرید و پرستار به شما نشان خواهد داد که چگونه از محل عمل خود مراقبت کنید. ترشحات خونی کانال مجاری زایمان ممکن است چنان شدید باشد که لباسهایتان را آلوده نماید. شما می توانید تا 6-4 هفته پس از زایمان دوش بگیرید و از حمام کردن داخل وان تا دستورپزشک جلوگیری کنید.


برگرفته از بسته خدمتی نظام مراقبت از شیرخواران پر خطر مرخص شده از بخش های مراقبت ویژه نوزادان-اداره سلامت نوزادان وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی -1393