راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

اگر چه افزایش مقدار آهن در بدن بیماران تالاسمی، به دلیل تزریق خون است، با اینحال افزایش جذب آهن از غذا نیز باعث افزایش میزان آهن بدن می شود.
در افراد سالم فقط مقدار کمی از آهن مواد غذایی جذب بدن می شود، اما در افراد کم خون جذب آهن افزایش مییابد. در بیماران تالاسمی نیز به علت کم خونی، جذب آهن مواد غذایی بیشتر است.                                             

افراد مبتلا به تالاسمی، برای پیشگیری از مشکلات ناشی از افزایش آهن، بهتر است رژیم غذایی خود را طوری تنظیم کنند که آهن کمتری از غذا جذب بدن شان شود.و همچنین جهت کنترل دیابت میزان مصرف کربوهیدارت ها و  چربی غذای خود را کاهش دهند.همچنین مصرف آنتی اکسیدان ها در رژیم غذایی مانع تخریب های اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد می شود.در بیماران تالاسمی به علت افزونی آهن در بدن، خطر بیشتری از تخریب اکسیداتیو وجود دارد، در نتیجه مصرف بیشتر آنتی اکسیدان ها در رژیم غذایی روزانه این افراد توصیه می شود.

آنتی اکسیدان های اصلی عبارتند از:- ویتامین E- ویتامین C- کاروتنوئیدها- فلاونوئیدها

 ویتامین: E ویتامین E  مهم ترین آنتی اکسیدان در رژیم غذایی است.بهترین منبع ویتامین E روغن های گیاهی از قبیل روغن زیتون، روغن ذرت  و روغن سویا  است که بهترین آن روغن زیتون است، زیرا چربی آن به گونه ای است که به پیشگیری از بیماری های قلبی نیز کمک می کند.به هر حال به خاطر بسپارید که ویتامین E با سرخ کردن  تخریب می شود. بنابراین بهترین راه استفاده از روغن زیتون اضافه کردن آن به غذا در انتهای مراحل پخت یا پس از آن است. سایر منابع ویتامین E عبارتند از: لبنیات، غلات، انواع مغزها (مغز گردو،  بادام، فندق و...)، تخم مرغ  و گوشت.لبنیات علاوه بر تامین ویتامین E ، به علت داشتن مقادیر زیاد کلسیم  در پیشگیری از پوکی استخوان  نیز موثر می باشد و همچنین باعث عدم جذب آهن در بدن می شود که برای بیماران تالاسمی بسیار مفید است. بنابراین؛ بهتر است با هر وعده ی غذایی، یک لیوان شیر بنوشید.

 ویتامین: Cاین ویتامین در میوه و سبزی های تازه یافت می شود. ویتامین C  جذب آهن موجود در مواد غذایی غیرگوشتی از قبیل: تخم مرغ، شکلات، غلات، سبزی ها، میوه ها، سیب زمینی، هویج، لوبیا و عدس  را افزایش می دهد. بنابراین با اینکه ویتامین C یک آنتی اکسیدان قوی است، ولی مصرف آن با مواد غذایی غیرگوشتی حاوی آهن ، برای بیماران تالاسمی توصیه نمی شود.پس بهتر است که میوه ها و سبزی ها را در فاصله ی دو وعده ی غذایی میل کنند و مصرف آن ها به هنگام غذا خوردن یا بلافاصله پس از آن توصیه نمی شود.

  کارتنوییدهاوفلاوونوئیدها: نیز آنتی اکسیدان هستند و در چای، میوه ها و سبزی ها یافت می شوند.چای نه تنها مقدار زیادی آنتی اکسیدان دارد، بلکه باعث جلوگیری از جذب آهن مواد غذایی می شود، به ویژه اگر همراه با شیر مصرف شود.بنابراین ما توصیه می کنیم هر وعده غذایی خود را با یک فنجان چای  بنوشید

بطور خلاصه غذاهایی که جذب آهن را کاهش می دهند عبارتند از:

1. غلات : سبوس گندم، ذرت، جو، برنج، نان  و سویا غلات جزگروه کربوهیدارتها محسوب میشود بنابراین برای کنترل دیابت، این گروه را کمتر استفاده کنید! بهتراست لبنیات را بهمراه غلات مصرف کنید (ساندویچ پنیر)

2. چای، قهوه و ادویه جات: روزانه چای را به مقدار زیاد و همراه با وعده های غذایی بنوشید. حتی بهتر است چای را همراه با شیر میل کنید. برخی  ادویه ها (مانند آویشن) جذب آهن را کاهش می دهند.

3. فرآورده های لبنی : شیر، پنیر و ماست جذب آهن را کاهش می دهند و کلسیم موجود درآنها برای پیشگیری از پوکی استخوان اهمیت دارد. بدلیل کنترل وزن خود و کنترل دیابت از شیر کم چرب یا بدون چربی هستند استفاده کنید و حداقل هر روز یک فنجان شیر باید بنوشید.

 غذاهایی که جذب آهن را افزایش می دهند عبارتند از:

 ۱.ویتامینC : میوه ها، آب میوه ها و سبزیجات تازه منابع غنی این ویتامین هستند.. بهتر است که از نوشیدن آب میوه مثل آب پرتقال همراه با وعده های غذایی خودداری کنید. ازآنجایی که میوه و آب میوه یکی از منابع خوب آنتی اکسیدان ها هستند نباید آنها را از وعده های غذایی حذف نمود. مقدار ویتامین C درهنگام جوشیدن کم میشود میتوان از سبزیجات آب پز استفاده نمود.  2.گوشت قرمز، پرندگان، ماهی و غذاهای دریایی :ازآنجایی که این مواد شامل مواد مغذی بسیاری می باشند، عاقلانه نیست که آنها از رژیم غذایی حذف کنیم. بخصوص که خوردن گوشت برای کودکان، نوجوانان و جوانان اهمیت دارد. ولی نوع کم چرب آنها توصیه می شود.

. ترشیجات، سرکه: ترشی کلم، ترشی پیاز و هویج مانند محصولات تخمیر شده سویا جذب آهن را افزایش می دهند. حتی هنگامی که ترشی سبزیجات به نان و وعده های غذایی که شامل نان گندم است اضافه شود مقدار آهن جذب شده بالاتر می رود.

توصيه هاي تغذيه اي براي بيماران تالاسمي(مینور) که خون تزريق نمي کنند  

پرهيز از مصرف منابع غني از آهن و مصرف مکمل آهن و يا مواد غذايي غني شده با آهن  

مصرف مکمل اسيد فوليک زیرا که کمبود اسيد فوليک در اين افراد شايع است،   

مصرف چاي همراه با وعده هاي غذايي،

 براي مادران مبتلا به تالاسمي مينور نيز بايد مصرف روزانه 60 ميلي گرم قرص آهن و يک ميلي گرم اسيد فوليک را تجويز نمود. اگر مادري حاضر به مصرف قرص آهن نيست، بايد در فواصلي ( بنابر نظر پزشک معالج و ميزان هموگلوبين )، ميزان آهن و فريتين وي اندازه گيري شود، انتظار مي رود ميزان هموگلوبين در خانم هاي مبتلا به تالاسمي در بارداري، 10-8 ميلي گرم در دسي ليتر در سه ماهه دوم باشد

 . توصيه هاي تغذيه اي براي بيماراني که خون تزريق مي کنند (تالا سمی ما ژور)

 مهمترين نکته در اين افراد، پايين نگه داشتن سطح آهن است، زيرا انباشته شدن آهن در کبد و سپس قلب و  غدد همواره تهديدي براي اين بيماران است. توصيه مي شود سطح آهن کمتر از 10 ميلي گرم در روز در کودکان زير 10 سال و کمتر از 18 ميلي گرم در روز براي افراد بالاي 11 سال نگه داشته شود. چون برخي از اين بيماران عليرغم تزريق خون، آنميک نيز هستند، بنابراين بدن آنها با شدت بيشتري آهن جذب خواهد کرد. به اين ترتيب حذف مواد غذايي زير در مواردي که سطح آهن بالاتر از ميزان طبيعي است، توصيه مي شود.
      
      
 

 منابع پروتئيني که بايد پرهيز يا حذف شوند:   انواع گوشت قرمز و فرآورده هاي آن نظير همبرگر، سوسيس نه تنها آهن فراوان دارند بلكه موجب جذب آهن بيشتر نيز مي‌شوند. البته نبايد همه آنها را از برنامه غذايي حذف كرد.

 سبزيجات و ميوه جاتي که بايد حذف شوند:   آب آلو، آلو، هندوانه، اسفناج، سبزيجات برگي سبز رنگ، خرما، بروکلي، انگور، نخود، باقلا، غلات صبحانه غني شده با آهن

 همچنين عدم طبخ، نگهداري و گرم کردن غذا در ظروف آهني،

عدم مصرف منايع ويتامين C   که در وعده غذايي  به جذف آهن کمک مي کنند  

 مصرف چاي و قهوه در وعده غذايي براي اين افراد کمک کننده است.

البته استفاده از 250 ميلي گرم ويتامين C يا کمتر با شروع دسفرامين براي کمک به دفع آهن توصيه شده است.

برگرفته از : مجله پزشکی نوین