راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

اگر زیاد گرمی بخوری، نوزادت یرقان می‌گیرد، اگر موهایت را رنگ کنی جنین آسیب جدی می‌بیند، باید اندازه دو نفر غذا بخوری و... اینها جمله‌هایی است که خانم‌های باردار از اطرافیانشان می‌شنوند، اما این توصیه‌ها چقدر درست است؟

نکته مهم اینجاست که خیلی از این باورها درست نیست و فقط باعث اضطراب مادر باردار می‌شود.

دکتر سولماز پیری، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ طب مادر و جنین، با اشاره به این که اگر زیاد گرمی بخوری، نوزادت یرقان می‌گیرد به عنوان رایج‌ترین این باورها به جام‌جم می‌گوید: علت این‌که نوزادان زردی می‌گیرند، این است که جنین خودش تنفس نمی‌کند، مادر تنفس می‌کند و جنین از طریق بندناف، این اکسیژن را می‌گیرد؛ بنابراین محتوای اکسیژن که به جنین می‌رسد، کم است. برای جبران این کمبود، خون جنین خیلی غلیظ می‌شود؛ غلیظ‌تر از خون یک انسان بالغ و مقدار هموگلوبین و گلبول‌ قرمزی که در خون او وجود دارد، در واحد حجم بیشتر است.

این متخصص زنان می‌افزاید: وقتی جنین به دنیا می‌آید، دیگر خودش نفس می‌کشد و اکسیژن هوا را که درصدش بالاتر از خون بندناف است، مستقیم دریافت می‌کند، بنابراین دیگر به آن خون غلیظ نیاز ندارد و باید غلظت آن از بین برود. نوع هموگلوبین جنین هم با بزرگسالان متفاوت‌ است و باید با هموگلوبینی مثل دیگر آدم‌ها و خون جدید جایگزین شود.

به گفته او، این روند از بین رفتن خون قبلی با تولید رنگدانه‌ای به اسم بیلی‌روبین همراه است که رنگ زردی دارد و باعث زردی پوست می‌شود. اگر سطح بیلی‌روبین در حد طبیعی بالا برود، نوزاد کمی زرد می‌شود و نیاز به بستری، ماندن در دستگاه و تعویض خون نخواهد داشت، اما اگر از حدی بالاتر باشد نوزاد باید بستری شود و اقدام‌های درمانی طبق نظر متخصص اطفال برایش انجام شود.

اگر موهایت را رنگ کنی، فرزندت نابینا می‌شود!

رنگ‌ها اصولا اکسیدان دارد و اکسیدان‌ ماده مطلوبی برای بدن نیست. دکتر پیری با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: در مطالعه‌ها نشان داده نشده رنگ‌کردن موها باعث ایجاد نقص در جنین می‌شود، ولی چون اکسیدان‌ها مواد چندان بی‌ضرری برای بدن نیستند، توصیه می‌شود مادران باردار، بخصوص در سه ماهه اول بارداری از رنگ‌کردن موهایشان، چه رنگ طبیعی و چه رنگ مصنوعی خودداری کنند چون حتی رنگ‌های طبیعی و بدون آمونیاک هم خاصیت اکسیدانی دارند.

منبع:جام جم

این فلوشیپ طب مادر و جنین توصیه می‌کند: بهتر است مادران اگر تمایل به رنگ کردن مو دارند، با استفاده از کلاه یا فویل، موهایشان را مش یا هایلات یا همان رنگ معمولی بزنند تا مواد رنگی و اکسیدان به‌هیچ‌وجه با پوست سر در تماس نباشد. در این صورت می‌توان با اطمینان گفت این کار ضرری نخواهد داشت. چون مواد اکسیدانی از پوست جذب می‌شوند. در غیر این صورت، حداقل باید برای اطمینان بیشتر، مخصوصا در سه ماه اول بارداری، از رنگ کردن مو خودداری کنند و بهترین حالت هم این است که در کل بارداری از انجام این کار صرف‌نظر کنند. پس این باور که رنگ کردن مو در بارداری باعث نابینایی کودک خواهد شد، نادرست است.

از حرکات نادرست مادر تا چرخش بندناف

دکتر پیری می‌گوید: پیچیده‌شدن بندناف دور گردن جنین اصلا ربطی به حرکات مادر ندارد و توضیح می‌دهد: جنین از همان ابتدای بارداری مثل هر موجود زنده‌ دیگری در حال حرکت است و علت این‌که مادر دیرتر متوجه این حرکات می‌شود، این است که قدرت جنین ابتدا کم است.

بندناف هم که مثل جنین در مایع آمنیوتیک وجود دارد، به جفت وصل است. علت پیچیده شدن بندناف به دور بدن جنین هم حرکات اوست، اما آنچنان گره و پیچیدگی محکمی دور بدنش ایجاد نمی‌شود، چون آب خاصیت ضربه‌گیر دارد و اصلا بندناف آن‌قدر سفت نمی‌شود که مثلا جریان خون جنین را مختل کند. این اتفاق خیلی بندرت می‌افتد که گره‌ای به وجود بیاید که برای بندناف مشکل ایجاد کند.

به گفته دکتر پیری، پیچیدن بندناف دور بدن جنین مشکلی برای او به وجود نمی‌آورد مگر این‌که مشکلات دیگری هم داشته باشد. مثلا به عللی، آب دورش کم باشد. در این صورت امکان این‌که بندناف دور بدن جنین محکم شود و ایجاد مشکل کند، وجود دارد؛ ولی این اتفاق هم نه به ماهیت بندناف ربط دارد و نه ماهیت حرکات مادر.

باید به پهلو بخوابی وگرنه جنین صدمه می‌بیند!

دکتر پیری با اشاره به این‌که برخی معتقدند مادر باردار برای هر بار پهلو به پهلو شدن باید بنشیند، ولی این کار اصلا لزومی ندارد، ادامه می‌دهد: درست این است که خانم‌های باردار از پنج ماهگی به پهلوی چپ بخوابند، به این دلیل که وقتی وزن جنین و رحم زیاد می‌شود، اگر مادر به پشت و طاقباز بخوابد، رحم سنگین‌ به رگ‌های خونرسان فشار می‌آورد و جریان خون مختل می‌شود. مختل‌شدن جریان خون هم باعث افت فشارخون مادر می‌شود که به طور ثانویه امکان دارد خونرسانی به جنین را مختل کند.

این فلوشیپ طب مادر و جنین تاکید می‌کند: علت این‌که می‌گویند خانم‌های باردار به پهلوی چپ بخوابند هم این است که کبد در سمت راست وجود دارد و خوابیدن به پهلوی راست، به این اندام فشار وارد می‌کند. با این حال، خیلی سخت است خانمی بخواهد 9 ماه فقط به پهلوی چپ بخوابد، بنابراین خوابیدن به پهلوی راست هم چندان اشکالی ندارد. مساله مهم این است که فشار رحم از عروق برداشته شود.

شکم را در هوای سرد نپوشانی‌ جنین قولنج می‌کند!

این متخصص زنان و زایمان با بیان این‌که چنین باوری به‌هیچ‌وجه جنبه علمی ندارد، می‌افزاید: اصلا لازم نیست خانم باردار شکمش را در هوای سرد بیش از حد بپوشاند و باید به اندازه‌ای که احساس می‌کند راحت است، لباس بپوشد. او در پاسخ به این سوال که به فرض سرد شدن بدن مادر، امکان قولنج یا سرماخوردگی جنین وجود دارد یا نه، می‌گوید: اگر مادر دچار هر ویروسی شود، امکان انتقال آن به جنین هم وجود دارد، بنابراین باید مراقب باشد مریض نشود مثلا کنار یک فرد بیمار ننشیند، مدام دست‌هایش را بشوید، با افراد دچار بیماری‌های ویروسی روبوسی نکند و با توجه به دمای هوا، لباس مناسب بپوشد. دکتر پیری تاکید می‌کند: حتی اگر مادر سردش شود، جای جنین گرم است چون درجه حرارت محیط جنین 37 درجه سانتی‌گراد است.

بارداران باید شلوار بارداری و لباس گشاد بپوشند!

برخی معتقدند اگر کمر شلوار خانم باردار کمی تنگ باشد، جنین یا بالا نمی‌رود یا ممکن است صدمه ببیند و اذیت شود. دکتر پیری درباره این اعتقاد می‌گوید: این باورها درست نیست. خانم باردار می‌تواند هر لباسی که در آن احساس راحتی می‌کند، بپوشد. البته وقتی شکم بزرگ می‌شود، مسلما نباید فشار بیش از حد به آن بیاید.

مادر باید به اندازه دو نفر و فقط غذای مقوی بخورد!

این باور اشتباه را خیلی از بزرگ‌ترها دارند و به خانم باردار می‌گویند تو الان دو نفر هستی پس باید بیشتر بخوری و خیلی از خوراکی‌ها را از برنامه‌ غذایی‌اش حذف می‌کنند. دکتر پیری در مورد تغذیه خانم‌های باردار توضیح می‌دهد: به‌طور کلی این خانم‌ها باید سه خوراکی را از برنامه غذایی‌شان حذف کنند؛ اول جگر، چون ویتامین A آن بیش از حد مورد نیاز آنهاست و اضافه‌اش از بدن خوب دفع نمی‌شود. دوم، تمام خوراکی‌هایی که تخم‌مرغ خام دارند، مثل سس مایونز یا برخی دسرها که قنادی‌ها می‌فروشند. سوم، ماهی‌های اقیانوسی مثل ماهی جنوب و تن ماهی چون مقدار جیوه آنها از حدی که برای خانم باردار مناسب است، بیشتر است.او می‌افزاید: خوردن بقیه خوراکی‌ها برای بارداران آزاد است و فقط باید اصول تغذیه را رعایت کنند. علاوه بر این لازم نیست خوردنی‌های به نظرشان مقوی مثل خاویار و... که تا حالا اصلا خیلی هم نخورده‌اند، مصرف کنند. واقعیت این است که این خوراکی‌ها تاثیر چندانی در رشد و هوش جنین ندارند و داشتن رژیم‌غذایی سالم حاوی موادغذایی تازه و باکیفیت و نه فست‌فود و کنسرو کافی است. این متخصص زنان می‌گوید: برخی خانم‌ها تمایل بیش از حدی به خوردن ترشی پیدا می‌کنند و خوردن ترشی اشکالی ندارد، ولی نه ترشی‌ای که پر از نمک است. او تاکید می‌کند: مصرف قند و نشاسته بیش از حد هم خوب نیست، چون تمام خانم‌ها به دلیل تغییر هورمون‌ها مستعد ابتلا به دیابت بارداری هستند، بنابراین نباید مغزها، عسل، خرما و... بخورند و خوردن این خوراکی‌ها هم اندازه دارد چون کل افزایش وزن در دوران بارداری باید هشت تا 12 کیلوگرم باشد و اگر حواسشان به تغذیه‌شان نباشد، اضافه‌وزن زیاد می‌شود که اصلا مطلوب نیست. اگر در هر وعده غذایی در نهایت دو قاشق بیشتر از قبل غذا بخورند، کافی است، زیرا جنین به یک بشقاب غذای اضافی نیاز ندارد