راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

1- شیرمادر:
بعد از شش ماهگی ،شیرمادر  همچنان غذای اصلی شیرخوار  از نظر دریافت انرژی ، مواد مغذی و مایعات است  و باید  برحسب  میل وتقاضای  شیرخوار و به دفعات  زیاد ادامه داشته باشد.

2- آب:
از پایان شش ماهگی حتی زمانی که کودک به مقدار کافی از شیرخار تغذیه می کند ممکن است به آب نیاز داشته باشد. بنابراین باید هر روز به خصوص در فصل گرما و روزهای گرم ، چند نوبت آب جوشیده خنک شده به او  ارائه شود.
توجه : آب لوله کشی از زمان به جوش آمدن ، اگر یک دقیقه  جوشانده  شود قابل استفاده است ولی آب رودخانه ها و امثال آن را باید 10 تا 15 دقیقه جوشانده تا تمام باکتری ها ، لاروها ، انگل ها و کیست های موجود در آن از بین بروند.  حتی المقدور  از دادن آب معدنی  به شیرخواران خودداری شود چون املاح  موجود در آن برای شیرخوار مناسب نیست. 

3- پاستوریزه:
کودکانی که با شیرمادر تغذیه می شوند معمولاً تا پایان سال دوم زندگی (24 ماهگی )  نیاز به استفاده از شیرپاستوریزه ندارند( آن مقدار شیرپاستوریزه   که در تهیه غذای کمکی به کار می رود اشکالی ندارد ). حدود 23 ماهگی ، برای آشنا شدن کودک  به طعم  شیرپاستوریزه  می توان آن را بار اول  به مقدار کم در حد 30 سی سی با فنجان  یا لیوان  به کودک ارائه و به تدریج برمقدار  آن اضافه نمود. به این ترتیب وقتی کودک کم کم از شیرمادر گرفته می شود می تواند از شیرپاستوریزه استفاده کند.

4- چای ، قهوه و کاکائو :
سبب کاهش  جذب آهن  غذای کمکی ( به جز آهن گوشت )  می شوند لذا  بهتر است  حتی المقدور استفاده نشوند.

5- نوشیدنی های حاوی شکر زیاد:
کودک را تشنه تر نموده  و موجب  چاقی او می شود.

6- نوشیدنی های گازدار:
(سودا و نوشابه های معمولی) برای کودکان ممنوع است زیرا علاوه بر مضراتی که دارند (  بی قراری و چاقی کودک )  سبب دریافت  مقدار کمتر غذا یا شیرمادر می شوند.

7- آب میوه های طبیعی و خالص:
آب میوه های مجاز که به روش بهداشتی در منزل تهیه شده باشند ، از اواسط ماه هشتم به بعد  در حد  30 تا 60 سی سی در روز با لیوان نشکن ( ونه بطری )  به کودک  داده شود ، بلامانع است.  گرچه مصرف خود میوه  نسبت به آب میوه ارجحیت دارد.
استفاده شیرخوار  از مقادیر زیاد آب میوه ممکن است سبب اسهال و یا کاهش اشتهای  او به غذا وحتی شیرمادر شود. 

مصرف مکرر آب میوه حتی اگر رقیق هم شده باشد ، خصوصاً اگر  به جای فنجان  توسط بطری و یا هنگام خواب به کودک داده شود ، می تواند به مینای دندان کودک صدمه زده ونهایتاً پوسیدگی  دندان ایجاد نماید.
مصرف بیش از حد آب میوه به دلیل  عدم دریافت  مواد مغذی و پروتئین سبب سوء تغذیه وکم خونی وحتی کوتاهی قد و در برخی موارد سبب چاقی می شود.
آب میوه های تجاری  اکثراً حاوی سوربیتول  و یا فروکتوز فراوان و مواد  افزودنی هستند که می توانند سبب  بی قرار و نفخ معده  و مشکلات  گوارش  شیرخواران شوند. 

منع مصرف برخی مواد غذایی درشیرخواران زیر یکسال
برای همه کودکان، مصرف مواد غذایی زیر حداقل تا پایان یک سالگی ممنوع است:
عسل ، سفیده تخم مرغ ، شکلات ، بادام زمینی ، خربزه ، کیوی ، آلبالو ، گیلاس ، انواع توت ( توت فرنگی ، توت سفید ، شاه توت ، تمشک) ، نوشابه های صنعتی ، آب میوه های صنعتی ، قهوه ، کاکائو، چیس ، پفک ، سوسیس ، کالباس و همبرگر
مصرف شیرگاو تا پایان 12 ماهگی به عنوان  نوشیدنی توصیه نمی شود ولی مقدار کمی از آن درتهیه فرنی ، حریره بادام ، سوپ و... مصرف می شود اشکالی ندارد. 

برگرفته از: کتاب برنامه غذایی کودکان از 6ماهگی تا12 سالگی
دکترشاهین نریمان
فوق تخصص نوزادان