راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

- کودک در این سن بسیار اجتماعی است و عاشق حرف زدن، آواز خواندن و فریاد زدن. وقتی تنهاست با اسباب¬بازی¬ها و حتی خودش حرف می زند، البته کودکان از لحاظ جمله سازی و به کار بردن کلمات با هم متفاوت هستند.
- کودک در این سن:
* بیش از حد اغراق می کند.
* از شعر خواندن لذت می برد.
* از زبان به شیوه پیچیده بهره می گیرد.
* می تواند نیازهایش را واضح تر بیان کند.
* سؤال های پیچیده تری می پرسد.
* احساسات خود را بیان می¬کند.
* از خود دفاع می کند.
* بازی های نمایشی اجرا می¬کند.
* از جمله هایی با بیش از 5 کلمه استفاده می کند.
* ساختار و دستور زبان جمله هایی که به کار
می برد صحیح تر است
* به خوبی نوع مالکیت را بیان می کند.
* اشتباهات کلامی دارد، مثلاً به جای ”دوختن“ می گوید ”دوزید“.
* تلاش می کند اصواتی مثل ر، س، ت، ش، چ، ج و ث را درست تلفظ کند اما تا سن شش سالگی یا هفت سالگی قادر به تلفظ صحیح این اصوات نیست.


توجه: هنگامی که کلمات را اشتباه می گوید، او را مسخره یا تنبیه نکنید در عوض جمله او را با کلمات صحیح دوباره تکرار کنید.
* برای کودک 4 ساله طبیعی است که گاهی دچار لکنت زبان شود:
- این حالت زمانی پیش می آید که یا جریان ذهن کودک سریع تر از حرفهای اوست یا هیجان زده و مضطرب است.
- از گفتن جملاتی مثل ”از اول بگو“ ”شمرده حرف بزن“ خودداری کنید و میان حرفش نپرید.
- با کودک آرام و آهسته صحبت کنید، به طوری که برای او الگو باشید.
- با حالت چهره به او نشان دهید که حرفهایش را فهمیده اید.
- از قرار دادن وی در موقعیت هایی که او دچار لکنت می شود مثل حرف زدن به اجبار جلوی اقوام خودداری کنید.
- گاهی لکنت زبان ناشی از موضوعات هیجانی است، او را تشویق کنید احساسات خود را بیان کند (به خصوص خشم خود را) و به او اطمینان دهید که از او انتقاد نخواهید کرد.
- در موارد زیر به یک متخصص برای بررسی وضعیت گفتاری و شنوایی کودک مراجعه کنید:
 بسیاری از لغات را اشتباه تلفظ می¬کند.
 برای بیان منظور خود با مشکلات زیادی رو به رو است.
 به نظر می رسد حرف های دیگران را درک نمی کند.
 برای یک دوره دو تا سه ماهه دچار لکنت زبان می شود.
 زمانی که سعی می کند منظور خود را بیان کند حرکات غیر عادی از خود نشان می دهد.

* توجه کنید: مشکلات فوق به معنای کم هوش بودن یا بی ارزش بودن کودکتان نیست فقط لازم است به این نکته توجه داشته باشید که اگر او در این سن درمان نشود و نتواند با دیگران ارتباط برقرار کند، بعدها از نظر اجتماعی احساس انزوا خواهد کرد.

به طور کلی انجام کارهای زیر در تقویت بیان و گفتارها کودکان بسیار مؤثر است:
- هر روز زمانی را (حدأقل 15دقیقه) در نظر بگیرید که بتوانید به تنهایی با فرزندتان حرف بزنید (این دقایق در طول روز می¬تواند چندین بار تکرار شود).
- اطمینان حاصل کنید که همه عوامل مزاحم موجود مانند تلویزیون را از صحنه خارج کرده¬اید.
- به او اجازه دهید به شما بگوید به چه چیزی فکر می¬کند و چه کاری انجام می¬دهد.
- شنونده خوبی باشید و با کودکتان از طریق چشم ارتباط مستقیم برقرار کنید.
- صحبت او را قطع نکنید.
- با واکنش های کلامی مثل تکان دادن سر و گفتن ”بعد چه اتفاقی افتاد؟“ او را به گفت و گوی بیشتری تشویق کنید.
- در طول یک گفت و گوی خانوادگی، از دیگران بخواهید تا به کودک امکان صحبت کردن بدهند و نظر او را تأیید کنند.
- اگر زیاد صحبت می کند به او نگویید ”چقدر حرف می زنی“ در عوض بگویید ”حالا نوبت خواهرت است، خیلی دوست داریم به حرفهایت گوش کنیم اما چند دقیقه هم باید به حرفهای خواهرت گوش کنیم“ .


- کتاب خواندن در رشد زبان بسیار مهم است. از او بپرسید ”کدام قسمت داستان را دوست داشتی؟“
- لطفاًٌ الگوی خوبی برای کودکتان در صحبت کردن و گوش کردن باشید.

برگرفته : کتب روانشناسی کودک