شما چه چیز هایی درباره چگونگی تکامل فرزند کم سال مي دانيد؟ والدین چه کاری می توانند انجام دهند تا بهترین حمایت را از مغز و تکامل سالم او که در حال رشد سریع است، داشته باشند؟ بعضی از جواب ها در سری حاضر برشورهای ذهن سالم آورده شده است. هر بروشور بر اساس یافته های گزارش شده که توسط انجمن ملی علوم امریکا انتشار یافته و نتایج تحقیقات مختلف بر روی تکامل کودک و مغز او و آن چه که درباره سال های اولیه عمر فهمیده شده است را ارائه می نماید. اطلاعاتی که آورده می شود بر اساس سن بوده و خلاصه ای کلیدی از گزارش انجمن فوق است. این اطلاعات به شما پیشنهاداتی ارائه می کند تا شما بتوانید در پرورش سالم تکامل کودکتان از یافته های مهم آن استفاده نمایید.
یافته های کلیدی از گزارش مي گويند:
• رابطه شما با شیرخوارتان سنگ بنای تکامل سالم آینده او مي باشد.
• تکامل فرزند شما هم به صفاتی که او با آنها به دنیا می آید وابسته است (طبیعت او مثل روحیات، سطح فعالیت...) و هم به تجربیاتی که او در تعامل با محیط اطرافش با آنها مواجهه پیدا می کند.
• تمام حیطه¬های تکامل شیر خوار شما (تکامل هوشی، هیجانی، عاطفی، حرکتی و زبانی) به همدیگر وابسته هستند. هر حیطه به حیطه دیگر هم وابسته است و هم از دیگر حیطه ها تاثیر پذیر است.
• همزمان که شیرخواران شروع به سازگاری با دنیای اطراف خود می کنند، هر تجربه ای که آنان از دنیای اطراف خود کسب می کنند (شامل چگونگی پاسخ دهی والدین به نیاز های آنان) تکامل آنان را شکل می دهد.
چیزی که در زندگی روزمره با آن مواجه می شوید:
تارای پنج ماهه عاشق بازی دالی موشه با پدر و مادرش است. وقتی آنها بازی را متوقف می کنند، او جیغي همراه با لبخند می زند و دست هایش را به طرف آنها دراز می کند تا به آنها بفهماند که بازی را ادامه دهند. لذا والدین طبق درخواست او ادامه می دهند. بزودی آنها بازی را کمی پیچیده تر می کنند و شروع به قایم شدن پشت بالش کرده و بعد از چند ثانیه دوباره ظاهر می شوند. این امر به تارا زمان می دهد تا اتفاق بعدی را در ذهن خود پیش بینی نماید.
این بازی ساده بیشتر از فقط یک تفریح برای تارا است. این امر نشان دهنده این است که چگونه حیطه های مختلف تکامل تارا به هم مرتبط هستند و چگونه والدین از پیشرفت سالم تکامل او حمایت و تشویق لازم را به عمل می آورند. علاقمندی تارا به بازی با والدینش نشان دهنده تکامل اجتماعی و عاطفی او است چون او با والدینش تفریح کرده و سرگرم می شود و همچنین می تواند متوجه شود که والدین نیز از بودن با او لذت می برند. این امر باعث ایجاد حس دوست داشته شدن و امنیت در او می گردد و در بوجود آوردن روابط مثبت با دیگران کمکش می کند. علاقه او به انجام این بازی با والدینش باعث بوجود آمدن یک مهارت هوشی جدید در او می گردد، چون یاد می گیرد که اتفاق بعدی را پیش بینی نماید. این یک مهارت حیاتی است چون به او کمک می کند که احساس کنترل بیشتری بر دنیای اطرافش داشته باشد. علاوه بر آن دانستن این امر که انتظار چه اتفاقی را داشته باشد به او کمک می کند که با جدایی از والدین راحت تر کنار بیاید چون فهمیده است که انسانها حتی اگر او آنها را نبیند وجود دارند و با ندیدن والدینش آنها از بین نرفته اند.
توانایی های اولیه حرکتی و زبانی ارتباطی تارا از همان زمان جیغ زدن و صداسازی و حرکت دست ها و پاهایش شروع می شود تا به والدین خود برساند که بازی را متوقف نکنند. وقتی والدین طبق خواسته فرزندشان بازی را ادامه می دهند، به او می فهمانند که والدین منظور او را به خوبی فهمیده اند و هر باری که آنها مجددا ظاهر می شوند (بازی قایم موشک) او می فهمد که می تواند به والدینش اعتماد کند و چون آنها همیشه بازخواهند گشت.
روابط انسانی سنگ بنای تکامل سالم در کودک مي باشد.
جدول تکامل سالم کودک خود را ایجاد نمایید : دو تا شش ماهگی
جدول حاضر توضیح دهنده بسیاری از چیزها است که شیر خوار 2-6 ماه شما در حال فراگیری آنها بوده و کارهایی که شما می توانید جهت تقویت تکامل کودک خود در تمام حیطه ها انجام دهید. همان طور که متن را می خوانید همیشه به خاطر داشته باشید که هرکودک سرعت و روش منحصر به فرد خودش را در کسب مهارت های تکاملی دارد. شناختن کودکتان و شناخت نقاط قوت و نقاط نیازمند حمایت او امری حیاتی در ارتقاء تکامل سالم او مي باشد. اگر شما سوالی درباره تکامل کودکتان دارید از متخصص اطفال کودکتان سوال نمایید.
چه چیزی در حال رخ دادن است | شما چکاری می توانید انجام دهید | سوالاتی که باید از خود بپرسید | ||||
شیر خواران در این سن بسیار تعامل گر هستند. آنها همان طور که مرتباً در حال تبادل لبخند و غن غن کردن هستند و از در آوردن کف از دهان و صدا سازی (ابتداعاً با صداهای اوو ا-ا-ا- شروع و بعداً با صداهایی مثل پ، م، ب و د ادامه می دهند.) لذت می برند، از این مهارت های جدیدشان در برقراری ارتباط و زبان استفاده می کنند. شیر خوار شما شاید ابتدا صدایی در آورد و بعدا مکث کرده و منتظر پاسخ شما بماند. آنها همچنین عاشق تقلید کردن هستند که این توانایی به آنها کمک می کند تا مهارت های جدیدتری یاد بگیرند. مثلاً مادر زبانش را بیرون می آورد و شیرخوارش تقلید می کند و مادر دوباره تکرار می کند. این امر درباره لزوم دو طرفه بودن مکالمه ها نیز به آنها می آموزد.. | • وقتی شیر خوار شما صداهایی را مرتب تکرار می کند (مثل دا دا دا) با همدیگر حرف بزنید و صداها را تکرار کنید، انگار هر دو شما تمام کلمات و صدا های همدیگر را می فهمید. این مکالمات اولیه قبل از این که او حتی یک کلمه واقعی را بتواند بگوید، فهمیدن صدها کلمه را به او می آموزد. • او را در تعاملات دو طرفه که همراه با ژست گرفتن (حرکات بدنی) است درگیر نمایید. به عنوان مثال یک شئی جالب را با دست به او نشان داده و و تشویقش کنید که آن را بگیرد و بعدً به او علامت دهید که آن را پس بدهد. این کار را تا زمانی که او لذت می برد ادامه دهید. |
• چگونه شیرخوارتان به شما می فهماند که چه چیزی می خواهد و یا حالش چطور است (ناراحت، خوشحال، هیجان زده یا غمگین)؟ • چگونه از مصاحبت با یکدیگر لذت می برید؟ برای این که شما بیشترین واکنش را از طرف او داشته باشید، چه چیزی می گویید یا چه کاری می کنید؟ |
||||
شیر خواران در این سن عاشق جستجو و کنکاش در مورد هر چیزی هستند. آنها از طریق نگاه کردن به اشیا مختلف، نگه داشتن آنها در دستشان و به دهان گذاشتن آنها در مورد شان یاد می گیرند. در حدود سه ماهگی، شیرخواران شروع به تلاش برای رسیدن به اشیا با دست می کنند و سعی می کنند که اشیا را با دست نگه دارند (همیشه از سالم و بی خطر بودن اشیا مطمئن گردید). هر چیزی که به شیرخوار خود می دهید نباید آنقدر کوچک باشد که به طور کامل در دهان او جای بگیرد. | • برای این که او بتواند بر روی اسباب بازی تمرکز نماید و آن را بخوبی کنکاش کند هر بار یک اسباب بازی به او بدهید. یک انتخاب خوب می تواند یک جغجغه کوچک دسته دار، یک حلقه پلاستکی، یک عروسک نرم و یا یک کتاب عکس دار پلاستیکی باشد. • او را به پشتش بخوابانید و یک اسباب بازی رنگی براق را بالای سینه اش (در فاصله ای که بتواند دستش را به آن برساند) نگهدارید. او رساندن دستش به اسباب بازی و کشیدن آن به نزد خودش را دوست خواهد داشت. در همین حین شما می فهمید چه چیزی برای او جالب تر است. |
• به نظرتان او چه شئی یا اسباب بازی را بیشتر از همه دوست دارد؟ از کجا این امر را فهمیدید؟ • او از کدام بازی شما بیشترین لذت را می برید؟ چرا؟ |
||||
آنها کنترل بیشتری بر بدن خود پیدا کرده اند. تا 4-6 ماهگی آنها قادر خواهند بود به هر دو طرف غلت بزنند (پشت به رو و رو به پشت). آنها در رسیدن و گرفتن اشیاء ماهرتر شده اند و با کمک شروع به نشستن خواهند نمود. آنها همچنین شروع به بررسی غذای خود و تلاش مستقل برای خوردن (با دست غذا را به دهان خود ببرند) خواهند نمود. لمس کردن و چشیدن غذاهای مختلف برای یادگیری و ساختن اعتماد بنفس شان خوب است. | • او را در حالت های مختلف قرار دهید ( پشت، شکم و نشستن با حمایت). هر حالت قرارگیری منظره متفاوتی از محیط اطرافش به او ارائه میکند و همچنین این فرصت را برایش مهیا می کند که با روش های متفاوتی حرکت کرده و دنیای اطرافش را جستجو نماید. • به او اجازه دهید تا با انگشتان شما بازی کند و هنگام تغذیه بتواند بطری شیر یا سینه شما را بررسی نماید. همان طور که بزرگتر می شود اجازه دهید که غذاهایی را که قابل خوردن با دست هستند را مصرف کند ( از غذاهای سفت که احتمال ایجاد خفگی دارند اجتناب کنید). به او کمک کنید که قاشق را بگیرد. |
• او چگونه از بدن خود برای جستجوی محیط خود استفاده می کند؟ او چه حالت قرار گیری را بیشتر و کدامیک را کمتر از همه دوست دارد (نشسته،خوابیده به پشت یا رو به شکم)؟ • میزان فعالیت شیر خوارتان را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا او دوست دارد که به اطراف زیاد حرکت کند یا بیشتر ترجیح می دهد که به پشت بخوابد؟ |
این برشور تحت نظارت مرکز ملی صفر تا سه سال امریکا و انجمن متخصصان کودکان امریکا تهیه و توسط دکتر سیف اله حیدرآبادی، فلوشیپ تکامل کودکان و دکتر بهزاد جدیری فوق تخصص نوزادان ترجمه شده است.