راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

استفراغ: چه موقع طبیعی و چه موقع غیر طبیعی است آیا طبیعی است كه نوزاد من استفراغ كند؟
این امر در نوزادان شایع است كه در هفته های اول زندگی كه هنوز با تغذیه شان سازگاری پیدا نكرده اند و بدنشان در حال تكامل است مرتبا استفراغ كنند. شما می توانید تشخیص دهید كه در چه زمانی كودكتان واقعا استفراغ می كند و چه موقع تنها مقادیر كمی از شیر را بر می گرداند، زیرا در حالت اول مقادیر زیادی از غذای خورده شده را بیرون می دهد اما در حالت دوم تنها در حد چند قاشق چای خوری و به آرامی از چانه اش سرازیر می شود. استفراغ می تواند برای كودكتان ترس آور باشد و در این حال به احتمال زیاد گریه می كند.

هر عاملی می تواند سبب استفراغ كودكتان شود: از ماشین گرفتگی تا سوء هاضمه، حتی گریه طولانی مدت یا سرفه می تواند این رفلكس را تحریك كند. بنابراین دیدن استفراغهای مكرر در چند سال اول زندگی كودكتان امری شایع است. استفراغ معمولا در عرض شش تا 24 ساعت از شروع آن بدون هیچ درمان خاصی بجر تغییر در رژیم غذایی فروكش می كند. تا زمانی كه كودكتان سالم به نظر می رسد و افزایش وزن دارد جای هیچ گونه نگرانی نیست.

چه موقع باید نگران باشم؟
در چند ماه اول زندگی نوزاد، استفراغ معمولا بعلت مشكلات خفیف تغذیه ای مثل تغذیه بیش از حد یا آلرژی زودگذر نسبت به پروتئینهای موجود در شیرمادر یا شیرخشك می باشد. بعد از چند ماه اول زندگی، استفراغ به احتمال زیاد ناشی از عفونت ویروسی گوارشی است، البته گاهی ممكن است نشانه ای از عفونت سیستم تنفسی، سیستم ادراری یا حتی عفونت گوشها باشد. به مجرد اینكه كودكتان كمی بزرگتر شود، استفراغ می تواند علامت بیماریهای خطرناكتر هم باشد. اگر هر كدام از علائم هشدار دهنده زیر را در كودكتان مشاهده كردید از تماس با پزشك غافل نشوید:

درد شدید شكمی
شكم متسع
بی حالی یا بیقراری شدید
تشنج
استفراغهای مكرر و شدید یا استفراغهایی كه بیش از 24 ساعت ادامه یابد
نشانه های كم آبی ،مثل دهان خشك، عدم وجود اشك، فرورفتگی ملاج یا منطقه نرم روی سر كودك و كاهش ادرار (خیس شدن كمتر از شش پوشك در روز)
وجود خون یا صفرا (ماده سبزرنگ) در استفراغ

اگر مقدار ناچیزی خون در استفراغ دیده شود، جای نگرانی نیست. این امر ممكن است بعلت پارگی رگهای خونی ظریف در دیواره مری بعلت فشار برگشت مواد ایجاد شود. استفراغ كودك همچنین ممكن است در اثر بلع خون ناشی از بریدگی های موجود در دهان یا خون دماغ در عرض شش ساعت اخیر به رنگ قرمز دیده شود.

اما اگر وجود خون در استفراغ كودك ادامه یابد یا مقدار آن زیاد شود با پزشك خود تماس بگیرید. در صورتیكه استفراغ حاوی خون یا صفرا باشد پزشك احتمالا یك نمونه از آن را برای مشاهده درخواست می كند، لذا با وجودیكه ممكن است كار خوشایندی نباشد اما شما باید مقداری از آن را نگه دارید. صفرای سبز می تواند نشانه ای باشد دال بر اینكه روده ها مسدود شده اند، پدیده ای كه نیاز به مداخله فوری دارد.

استفراغهای مداوم و شدید در عرض نیم ساعت بعد از غذاخوردن در یك نوزاد
این امر ممكن است بعلت تنگی مجرای پیلور (محل اتصال معده به دوازدهه) باشد. تنگی پیلور یك علت نادر استفراغ است كه بیشتر موارد در سن چند هفتگی نوزاد پدیدار می شود، اما در هر زمانی تا سن چهار ماهگی ممكن است رخ دهد. در این بیماری استفراغهای نوزاد ناشی از ضخیم بودن عضله ای است كه از معده به روده امتداد می یابد و مانند دریچه عمل می كند. شدت ضخامت عضله گاهی به حدی است كه از عبور مواد غذایی جلوگیری می كند. این وضعیت به راحتی با جراحی خفیف قابل درمان است، اما نیاز به مداخلات طبی فوری دارد.

سعی كنید زیاد نگران نباشید. هر كودكی دیر یا زود بیمار می شود و معمولا چیزی برای نگرانی وجود ندارد مگر اینكه وی تمام پیراهن نو شما را كثیف كند. مانند هر بخش دیگری از وظایفتان بعنوان یك والد، این مساله نیز چیزی است كه زود با آن كنار خواهید آمد. با این حال به غریزه خود اعتماد كنید و اگر حدس می زنید كه موضوع جدی در كار است، با پزشك كودكتان تماس بگیرید.

چگونه باید با استفراغ كنار بیایم؟
زمانی كه كودكتان استفراغ می كند مایعات ارزشمندی را از دست می دهد. بسیار مهم است كه مایعات مذكور جایگزین شوند طوریكه كودك دچار كم آبی نشود. برای این كار یك محلول الكترولیتی یا مایعات خالص مثل آب یا آب سیب رقیق شده را طبق تجویز پزشكتان به او بخورانید. اینها ساده ترین چیزهایی هستند كه برای كودك باید مد نظر داشته باشید. متخصصین، برنامه درمانی زیر را پیشنهاد می كنند:

به مجردی كه استفراغهای وی قطع شود، هر نیم تا یك ساعت شروع به دادن مقادیر كم آب یا محلولهای الكترولیتی بنمایید ( هر كدام از موارد را كه در دسترس دارید).
اگر كودك این حالت را تحمل نمود، به نوبت به او 60 گرم در 50 سی سی محلول الكترولیتی و 60 گرم در 50 سی سی مایعات خالص هر نیم ساعت بدهید.
پس از اینكه كودك توانست دو نوبت از این مایعات را بدون استفراغ تحمل كند، شیر یا شیر خشك با نصف غلظت را به او بدهید، و مقدار هر بار تغذیه را به 10 تا 15 گرم در 80-100 سی سی، هر سه یا چهار ساعت افزایش دهید.

اگركودكتان برای 12 تا 24 ساعت استفراغ نداشته باشد، می توانید تغذیه معمول وی را آغاز كنید. اما همچنان به او مایعات زیاد بدهید. با غذاهایی كه هضم آنها راحت است مثل غلات و ماست شروع كنید. همچنین می توانید از مایعات خالص یخ زده مثل یخ در بهشت استفاده كنید، البته اگر كودكتان بیش از 12 ماه داشته باشد.
خوابیدن می تواند به آرامش كودكتان كمك كند، محتویات معده اغلب حین خوابیدن به درون روده تخلیه می شوند، كه این امر احتمال استفراغ را كاهش می دهد. به كودكتان داروی ضد استفراغ ندهید (چه انواع تجویزی با نسخه و چه انواع بدون نسخه) مگر اینكه پزشكتان این داروها را تجویز نماید.