راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

بسیاری از شیرخواران دچار كولیك می شوند. كولیك یك اصطلاح كلی است برای گریه های غیر قابل كنترل در كودكی كه از سایر جهات سالم است. شیرخوار دچار كولیك بیش از سه ساعت در روز و برای بیش از سه روز در هفته گریه یا نق نق می كند. این مساله با شیوع یكسان بین كودك اول و سایر كودكان و نیز بین دخترها و پسرها دیده می شود.

چطور می توانم بگویم كودكم دچار كولیك است؟
بطور متوسط هر شیرخوارحدود سه ساعت در روز گریه می كند. اما كودك مبتلا به كولیك، علاوه بر گریه های ممتد، كاملا ناآرام و ناراحت است به طور متناوب پاهایش را جمع می کند صورتش برافروخته می شود و دچار دفع گاز می شود. كولیك اغلب شب ها رخ می دهد. گرچه ممكن است هر زمانی ایجاد شود اما معمولا عصرها و شب ها تشدید می شود.
زمان آغاز علایم کولیک حدود دو تا چهار هفته پس از تولد است و پایان آن حدود سه ماهگی یا در كودكان كم شانس تر تا شش یا نه ماهگی می باشد.

چرا برخی شیرخواران دچار كولیك می شوند؟
یش از 50 سال است كه دانشمندان سعی كرده اند به این پرسش پاسخ دهند
نابالغ بودن سیستم گوارشی شیرخواران که مقادیر شیره ها و آنزیم های گوارشی بسیارکمتری نسبت به کودکان بزرگتر و بالغین دارند (این شیره ها و آنزیمها نقش اصلی در هضم و جذب مواد غذایی را دارند) و نیز ناکامل بودن سیستم عصبی شیرخواران که به راحتی با عوامل محیطی تحریک می شوند را از عوامل موثر در بروز کولیک شیرخواری می دانند. 

آیا كولیك خطرناك است؟
در صورت رد شدن برخی مشکلات طبی خاص که با بیقراری همراه است مانند فتق یا ضایعات شدید ناحیه مقعد که معمولا پس از معاینات پزشکی مشخص می شود کولیک شیرخواری خطر خاصی ندارد.

من شنیده ام كولیك به علت غذای مادر ایجاد می شود. آیا این امر صحت دارد؟
هم شیرخشك و هم شیر مادر ممكن است با كولیك های شیرخوار ارتباط داشته باشند. وجود برخی مواد غذایی خاص در رژیم غذایی مادر مانند لبنیات به ویژه شیر گاو می تواند همراه با علایم مربوط به کولیک باشد که با قطع آن ماده غذایی خاص و برطرف شدن علایم متعاقب آن می توان این امر را اثبات کرد در مواردی که با قطع شیر از رژیم غذایی مادر علایم کولیک نوزاد فروکش می کند لازم است ماست جایگزین شیر شود.

به نظر می رسد برخی كودكانی كه شیر مادر می خورند در صورتی كه مادرشان در مصرف غذاهايی مانند گندم، برخی میوه های تابستانی و مواد نفاخ مانند حبوبات یا انواع كلم زیاده روی كند دچار ناراحتی شوند. البته برای امتحان این كه این غذاها باعث ناراحتی كودكتان می شود، از خوردن كلم، گل كلم، حبوبات، سیر، كافئین و سایر مواد تحریك كننده برای چند روز اجتناب كنید. اگر كودكتان بهتر شد هر دفعه یك غذا را وارد رژیم غذایی خود كنید و بین ورود غذاها چند روز فاصله بگذارید.

تشخیص این كه كدام ماده غذایی سبب مشكلات كودكتان می شود نباید خیلی سخت باشد: اگر گریه وی پس از ورود یك غذا مجددا شروع شود، خواهید دانست كه این غذا مسؤول ناراحتی كودك است. شما باید تا زمانی كه حساسیت كودكتان از بین برود از آن ماده پرهیز كنید و این اتفاق اغلب حوالی 3 ماهگی رخ می دهد. گرچه این كار ممكن است كمی سخت باشد اما در عوض یك كودك خوشحال خواهید داشت. به علاوه ممكن است انجام همه این آزمایشات چند ماه طول بكشد و تكامل دستگاه گوارش شیرخوار در این مدت باعث بهبود وضعیت وی خواهد شد؛ با این حال درگیر بودن با مساله به شما احساس بهتری می دهد از این كه كاری برای كودكتان انجام داده اید. شما هر آن چه می توانستید، كردید!
اگر كودكتان از شیشه استفاده می كند، برای پی بردن به این نكته كه آیا شیر خشك سبب تحریك كودك می شود، ممكن است لازم باشد شیرخشك را عوض كنید. نكته آخر این كه هر زمان كه از شیر خود یا شیر خشك به كودك می خورانید، مطمئن شوید كه حین شیردهی و در پایان آن آروغ كودك را گرفته اید. این امر كمك می كند فشارتجمعی ناشی از بلع هوا كاهش یابد.

چه كارهای دیگری ممكن است به بهتر شدن اوضاع كمك كند؟
علاوه بر تغییراتی كه در تغدیه خودتان و كودك ایجاد می كنید، روش های دیگری نیز وجود دارد تا شما بتوانید به كاهش درد ناشی از كولیك كودكتان كمك كنید. اول از همه، اگر شما نیز گریه مفصلی كرده اید، خودتان را ببخشید! گوش دادن به گریه شیرخوار برای چند ساعت متوالی اكثر والدین را از پای در می آورد. سپس یك نفس عمیق بكشید و آرامش خود را بدست آورید. اگر شما هم مضطرب و كلافه باشید، كودك این حالت را از شما دریافت می كند و هرگز نخواهید توانست كه وی را آرام كنید.

حالا می توانید از فهرست زیر استفاده كنید. به یاد داشته باشید كه هر كدام از این ها ممكن است برای همه موثر نباشد، بنابراین آمادگی داشته باشید كه بعدی را انجام دهید. ممكن است شما روش جدیدی غیر از آن چه در اینجا آورده ایم را تجربه كنید، در این صورت می توانید آن را به سایرین معرفی كنید.
به كودك خود پستانك بدهید. البته شاید این یك حقه باشد، اما گاهی اوقات مكیدن می تواند به كودك آرامش دهد. تاب دادن كودك در گهواره نیز می تواند كمك كننده باشد.
كودك خود را از روی شكم، روي زانوهایتان یا داخل وان آب گرم قرار دهید. در این حالت با نوازش یا مالیدن پشت كودك می توانید به كاهش فشار شكم وی كمك كنید.

كودك را در آغوش بگیرید و با او صحبت كنید، قدم بزنید، تاب دهید یا با سرعت راه بروید. مسلما بغل كردن شیرخواری كه به طور مداوم گریه می كند كار آسانی نیست، اما با این كار هم گرما و حضورتان موجب آرامش در كودك می شود و هم ضربات ملایم ناشی از قدم های سریع شما ممكن است به حركت گاز در روده های كودك كمك كند. با همین ایده بعضی نیز گذاشتن كودك در گهواره و تكان دادن را پیشنهاد می كنند و در صورت امكان گردش دادن كودك در اتومبیل.

سعی كنید فضا را تغییر دهید. می توانید كودك را در كالسكه یا داخل "آغوش" به گردش بیرون از خانه یا پارك ببرید. هوای تازه و حركات ریتمیك ممكن است او را به خواب برد.

به حمام بروید. می توانید كودك را در وان مخصوصش بگذارید یا به همراه او خودتان هم در وان بزرگ بروید. گرمای حمام و صدای آب اثر خوبی روی كودك ناآرام خواهد داشت.

كودك را ماساژ دهید. می توانید در دمای مناسب لباس های كودك را درآورید، روی یك حوله تمام بدن یا فقط شكم وی را با استفاده از یك روغن طبیعی یا روغن بچه ماساژ دهید. برای ماساژ شكم، می توانید كمی روغن زیتون روی شكم شیرخوار بریزید و با انگشت شست از اطراف ناف شروع كنید. فرض كنید كه می خواهید دوایری را با انگشت رسم كنید و به تدریج كه از ناف دور می شوید دوایر بزرگتری را بكشید. دقت كنید كه خیلی به شكم كودك فشار نیاورید. این كار را می توانید با خواندن یك لالایی یا شعر و یا گوش دادن به موسیقی آرام نیز انجام دهید.

در صورتی كه شما همیشه در حال غذا دادن، تعویض پوشك، خواباندن و سرگرم كردن كودك خود هستید، گاهی نیز می توانید استراحت كوتاهی به خود بدهید. اگر این امكان را دارید او را برای چند ساعت به همسر یا یكی از بستگان بسپارید تا كمی استراحت كنید.

آیا دارویی برای كاهش كولیك وجود دارد؟
بله، داروهای ضد نفخ مخصوص كودكان وجود دارد. برخی داروهای بزرگسالان هم در مواردی با مقدار بسیار كم برای شیرخواران تجویز می شوند، اما دقت كنید كه انتخاب و روش استفاده از دارو را به پزشك كودكتان واگذار كنید؛ هر دارویی را تنها با دستور پزشك و فقط از داروخانه تهیه كنید. مواد گیاهی و عصاره و عرقیات را نیز خودتان بخورید.

آیا گریه ها به كودكم آسیب می رساند؟
در واقع برای والدین ممكن است بسیار دردناك باشد كه باید گریه های متناوب، دلگیر كننده و آزار دهنده كودك را تحمل كنند. كودكان مبتلا به كولیك كاملا خوب هستند. پزشك معروف كودكان دكتر اسپاك این گونه می نویسد:
"بدون توجه به ساعت ها گریه كردن، این كودكان بزرگ می شوند و وزن می گیرند، نه فقط در حد طبیعی كه بهتر از حد طبیعی رشد می كنند." و نكته آخر این كه در یك مطالعه مشخص شده كه كودكان مبتلا به كولیك در آینده مسائل زندگی را حتی بهتر حل می كنند!

 برگرفته از : نی نی سایت