راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

دوران حساس بارداری مراقبت‌های صبورانه‌ای می‌طلبد که تقریبا تمام مادران با علاقه آن‌ها را انجام می‌دهند. جامعه آماری نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از مبتلایان به بیماری‌های مزمن خانم‌ها هستند. اگر هر کدام از این خانم‌ها بخواهند باردار شوند باید حتما بیماری زمینه‌ای خود را مد نظر قرار دهند و پس از فراهم شدن شرایط جسمی‌ مناسب برای بارداری برنامه‌ریزی کنند. متاسفانه برخی زنان بدون اطلاع از این قضیه باردار می‌شوند و سلامت خود و فرزندشان را به خطر می‌اندازند.

دیابت

ابتدا باید سری به متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد معالج‌تان بزنید تا مطمئن شوید دیابت‌تان مهار شده است یا خیر. این پزشک از شما آزمایش HbA1C را می‌گیرد که نشان دهنده چگونگی مهار دیابت شما در ۸ تا ۱۲ هفته گذشته است. بسته به وضعیت فعلی پزشک ممکن است آزمایش‌هایی مانند چربی خون، ادرار و سنجش بینایی برای بررسی آب مروارید، آب سیاه یا شبکیه چشم تجویز کند.

چرا سطح قند خون در دوران بارداری این‌قدر اهمیت دارد؟

سطح قند خون مناسب یعنی ۷۰ تا۱۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر ناشتا، ۱۲۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر بعد از غذا و ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر قبل از خواب. بیشتر خانم‌ها تا هفته ۴ بارداری خود، نمی‌دانند باردارند و اگر سطح قند خون آن‌ها در این مدت نامتعادل باشد احتمال ایجاد اختلالات جنینی بسیار بالاست و خطر سقط و مرده‌زایی انتظار می‌رود. گاهی در اثر بی‌توجهی به سطح قند خون، مادر، نوزادی بسیار درشت دارد که به دلیل بزرگی جثه نمی‌تواند از بدن مادر بیرون بیاید و به همین دلیل مجبور به سزارین می‌شود. سطح قندخون بالای مداوم مادر می‌تواند سبب افت جدی قند نوزاد درست بعد از زایمان شود زیرا در دوران بارداری، جنین در شرایطی با قند بالا بوده و بدن برای کاهش این قند انسولین ترشح کرده، بعد از زایمان منبع قند ناگهان قطع شده و حالا انسولین موجود در بدن نوزاد سطح قند خون را به شدت کاهش می‌دهد. قبل از باردار شدن به متخصص خود مراجعه کنید تا نوع و دوز دارو‌ها را برای این دوران حساس تنظیم کند و حتما از یک متخصص یا مشاور تغذیه برای رژیم غذایی مخصوص مادران باردار دیابتی کمک بگیرید.

فشار خون بالا

اگر به فشار خون بالا دچارهستید یا قبل از هفته ۲۰ بارداری از ابتلای‌تان به این مشکل باخبر شده‌اید، حتما باید تحت نظر باشید‌. حدود ۵ درصد خانم‌های باردار مبتلا به فشار خون بارداری هستند‌. فشار خون یعنی شدت برخورد خون در حال جریان به دیواره رگ‌ها. فشار خون با 2 عدد بیان می‌شود عدد بالایی یعنی فشار خونی که از قلب پمپ می‌شود و عدد پایینی یعنی فشار خون زمانی که عضلات قلب در حال استراحتند. اگر در دوران بارداری فشار خون شما از ۹۰/۱۴۰ یا ۱۴ بر ۹ بیشتر باشد شما دچار فشار خون باردرای هستید. اگر فشار خون شما تا ۱۲ هفته بعد از بارداری به حالت عادی بازنگردد با احتمال زیادی دچار فشار خون مزمن می‌شوید. اگر هم فشار خون‌تان بعد از هفته ۲۰ بارداری بالا رفت و ادرارتان هم پروتئین داشت دچار پره ‌اکلامپسی هستید.فشار خون مزمن باعث افزایش احتمال ابتلا به پره ‌اکلامپسی می‌شود. این روند فشار خون جفت را کم می‌کند و در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی کمتری به جنین می‌رسد و در ‌‌نهایت مشکلاتی مانند محدودیت رشد داخل رحمی، تولد نوزاد نارس، جدا شدن جفت و تولد نوزاد مرده انتظار می‌رود. برای مهار فشار خون در دوران بارداری باید قبل از این‌که برای بارداری اقدام کنید به متخصص معالجتان سری بزنیدو برنامه بارداری‌تان را برایش شرح دهید بعد از اینکه وضعیت‌تان برای بارداری مناسب شد در اولین مراجعه به متخصص زنان هم از افزایش فشار خون خود او را آگاه کنید. گاهی لازم است خانم باردار مبتلا به افزایش فشار خون داروهای قبلی خود را عوض کند.

علائم هشدار دهنده

اگر در دوران باردرای دچار یکی از علائم زیر شدید حتما با متخصص معالج‌تان تماس بگیرید.

* سردرد مداوم برطرف نشدنی

* سرگیجه

* احساس جوشش در قلب و سینه

* تورم صورت و دورچشم‌ها و تورم ناگهانی مچ پا

* افزایش وزن بیش از ۲ کیلو در هفته

* درد شدید بالای شکم

* تیره و تار شدن دید

* تهوع و استفراغ به جز در حالت ویار

چاقی

اگر شاخص توده بدنی شما بین ۲۵ و 2۹/۹ باشد یعنی اضافه وزن دارید و اگر شاخص توده بدنی‌تان بیش از ۳۰ و ۴۰ باشد به ترتیب چاق و خیلی چاق هستید. چاقی مزمن تاثیر چشم‌گیری بر تخمک‌گذاری و باروری دارد و در دوران بارداری هم سبب مشکلات زیر می‌شود:

* دیابت بارداری

* پره‌اکلامپسی

* عفونت ادراری و واژینال

* آپنه انسدادی خواب

* دیر به دنیا آمدن نوزاد

* مشکلات زایمان

* خطر نیاز به سزارین

* سقط  مرده‌زایی

 تاثیرات سوء چاقی مادر بر جنین

* ماکروزومی: جنین چاق می‌شود و مقدار چربی بدنش از حد طبیعی بیشتر است در نتیجه در دوران کودکی مبتلا به چاقی می‌شود.

* بیماری‌های مزمن: کودکان زنان چاق در آینده با احتمال بیشتری دچار امراض قلبی و دیابت می‌شوند.

* نقص‌های مادرزادی: بیماری‌های قلبی و مغزی - نخاعی در نوزادان زنان چاق بیشتر مشاهده می‌شود.

اپی لپسی

در سال‌های گذشته زنان مبتلا به اپیلپسی از بارداری منع می‌شدند اما امروزه ۹۰ درصد زنانی که اپیلپسی دارند فرزندان سالمی به دنیا می‌آورند. برخی خانم‌هایی که به این بیماری مبتلا هستند قاعدگی‌های منظمی ندارند یا ممکن است دچار سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشند و به این ترتیب باروری آن‌ها کمی سخت شود. از طرفی برخی داروهای این بیماری بر باروری خانم‌ها اثر می‌گذارند.

تاثیرات اپیلپسی بر بارداری

* استفراغ بارداری مداوم و شدید

* کم‌خونی

* خونریزی واژن در بارداری و پس از زایمان

* جدا شدن زود هنگام جفت از جنین

* پره‌اکلامپسی

* تولد نوزاد نارس

* وزن کم تولد نوزاد

* پیشرفت نکردن صحیح مراحل زایمان

* تولد نوزاد با ناهنجاری‌های مادرزادی

در دوران بارداری حملات اپیلپسی ممکن است کم یا زیاد شوند و این روند منحصر به فرد است. در مورد داروهای مصرفی هم باید کاملا دقیق باشید. سرخود اقدام به بارداری نکنید و قبل از هر تصمیمی ابتدا پزشک معالج خود را در جریان بگذارید.

بیماری قلبی

اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید باید در دوران بارداری تحت نظر باشید زیرا بارداری فشار مضاعفی را بر قلب و سیستم گردش خون شما وارد می‌کند. حجم خون یک خانم باردار ۳۰ تا۵۰ درصد افزایش می‌یابد و ضربان قلب مادر نیز از حالت عادی بیشتر است. زنانی که بیماری قلبی دارند ممکن است در دوران بارداری دچار این مشکلات شوند.

* ناهنجاری خفیف ضربان قلب

* مشکلات دریچه‌ای قلب

* نارسایی احتقانی قلب

خطر به دنیا آوردن نوزاد مبتلا به نارسایی مادرزادی قلب

برخی بیماری‌های قلبی از قبیل مشکلات دریچه میترال خطرات بیشتری را برای مادر و جنین به همراه دارند. درضمن مانند موارد بالا قبل از باردار شدن باید از پزشک متخصص معالج‌تان اجازه بگیرید تا نوع و میزان دارو‌ها را برای‌تان تجویز کند. در دوران بارداری هم لازم است بنا به دستور پزشک با تست‌های اکوکاردیوگرافی و الکتروکاردیوگرام از نحوه صحیح عملکرد قلب‌تان اطلاع کسب کنید. سونوگرافی‌هایی هم که متخصص زنان برای‌تان انجام می‌دهد می‌تواند سلامت قلب جنین را نشان دهد.

علائم خطر

اگر در دوران بارداری دچار یکی از علائم زیر شدید پزشک معالج‌تان را مطلع کنید:

* غش کردن

* مشکلات تنفسی

* تپش شدید قلب یا نبض نامنظم

* درد قفسه سینه

* سرفه خونی یا سرفه‌های شبانه





برگرفته از:وبگاه شخصی دکتر احمد شاه فرهت