راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

ديابت اختلالي است که در آ‌ن سازگاري بدن با ميزان قند خون تغيير مي‌کند.

2 نوع دیابت داریم: 

 ديابت نوع اول :  معمولا در افراد جوان رخ مي‌دهد پانکراس يا لوزالمعده قادر به توليد انسولين کافي نيست.

ديابت نوع دوم : شايع تر است و بیشتر کودکان و بزرگسالان را مبتلا مي‌کند. در ديابت نوع 2 ،  بدن نسبت به انسولين مقاومت مي‌کند.



اگر فردی قبل از بارداری دچار دیابت بوده ، یک "دیابتی باردار" محسوب می شود.

اما اگر برای اولین بار در بارداری دچار افزایش قند خون شود ، یک خانم باردار مبتلا به "دیابت بارداری" است  . 

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری به شرایطی گفته می شود که افزایش سطح گلوکز خون برای اولین بار در طی دوره بارداری تشخیص داده می شود.  این تعریف  ، شامل مادرانی که قبل از بارداری دیابت دارند ، نمی شود. شیوع  دیابت بارداری ، تقریبا  4%  است. در افراد مبتلا به دیابت بارداری ، رشد جنین معمولا بیش از حد معمول خواهد بود . خصوصا اگر کنترل روی بیماری انجام نشود . 

علت دیابت باردای

دلیل مشخصی برای دیابت بارداری شناخته نشده است . ولی وجود برخی مسایل ، به  تشخیص سریع دیابت بارداری کمک می کند.  با توجه به عوارضی که دیابت برای مادر و جنین می تواند داشته باشد ، پیشگیری و کنترل دیابت در طی دوران بارداری اهمیت ویژه ای دارد .

تقریبا در اکثر زنان به دلیل تغییرات هورمونی ای که در طی بارداری ایجاد می گردد درجاتی از اختلال در عدم تحمل گوکز مشاهده می گردد. یعنی  سطح گلوکز خون آنها افزایش می یابد .(اما این افزایش به حدی نیست که بتوان به آن دیابت گفت).

اما بدن مادر باردار برای جلوگیری از افزایش قند خون مجبور می شود  انسولین بیشتری تولید کند  تا گلوکز را از داخل خون ، به درون سلول ها منتقل کند. حال ، اگر لوزالمعده  ی مادر ، نتواند انسولین را به میزان کافی  ترشح کند، مقدار قند خون افزایش می یابد و در نهایت منجر به بروز دیابت بارداری می گردد.

عوارض 

عوارض دریک مادر " دیابتی باردار "

دیابت مادر ،  می تواند برای روی رشد و نمو جنین در طی بارداری اثر داشته باشد.در اوایل بارداری ، دیابت مادر می تواند منجر به نقص های مادرزادی و افزایش خطر سقط جنین گردد.قند خون و کتون ها که در خون مادر با غلظت بیش از حد طبیعی وجود دارند، از جفت می گذرند و وارد بدن جنین می شوند و احتمال تولد نوزاد با نقایص مادرزادی را افزایش می دهند. بنابراین کنترل درست قند خون پیش از دوران بارداری بسیار مهم است.

در طول 6 هفته اول بارداری، اندام های جنین شکل می گیرند. قند خون بالا در طول این هفته ها بر رشد اندام های جنین اثر می گذارد و می تواند سبب ایجاد نقایص مادرزادی شود.

به دلیل افزایش میزان قند خون جنینی، لوزالمعده جنین، انسولین بیشتری می سازد، ولی بعد از تولد نوزاد، توقف ترشح انسولین در بدن او مشکل است. بنابراین ممکن است سطح قند خون نوزاد، پایین بیفتد.

عوارض در مادر مبتلا به " دیابت بارداری" 

اما وجود دیابت بارداری ، در  سه ماهه دوم و سه ماهه سوم ،  می تواند منجر به تغذیه بیش از حد (رسیدن بیش از حد گلوکز به جنین) و رشد زیاد از حد جنین شود. این جنین ها غالبا رشد شانه و سرشانه شان بطور غیر معمول بزرگ است و این زمینه ای برای زایمان سخت و گیر کردن شانه های جنین است .

به علاوه وقتی گلوکز فراوان در دسترس جنین داخل رحم  باشد،  جنین مجبور است تولید انسولین خود را افزایش دهد. در نتیجه ، پس از زایمان ، سطوح بالای انسولین را داریم ...اما دیگر آن منبع غنی گلوکز (مادر ) را نداریم !! اتفاقی که ممکن است بیفتد ،  افت شدید قند خون در نوزادِ تازه متولد شده می باشد .به همین دلیل ، شروع تغذیه در این نوزادان اهمیت ویژه ای دارد . ضمن اینکه چکاپ های مکرر قند خون برای این نوزادان انجام می شود .

چه کسانی  بیشتر در معرض دیابت بارداری هستند ؟

عوامل زیر خطر ابتلا به دیابت بارداری در طی دوره بارداری را افزایش می دهند:

داشتن اضافه وزن قبل از بارداری(  20% و یا بیشتر از وزن ایده آل)
 نژاد های خاص
وجود قند در ادرار
اختلال تحمل گلوکز و اختلال در گلوکز ناشتا ( در این شرایط سطوح گلوکز خون بالا است ولی به حدی بالا نیست که بتوان آن را دیابت در نظر گرفت. به این حالت مرحله قبل از دیابت گفته می شود)
سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
سابقه تولد نوزاد بیش از 4 کیلوگرم در گذشته
سابقه تولد نوزاده مرده در گذشته
سابقه ابتلا به دیابت بارداری در بارداری گذشته

تشخیص " دیابت بارداری" و  " دیابتی های باردار " 

سازمان جهانی بهداشت و کارگروه مطالعات بارداری انجمن بین المللی دیابت ، در سال 2013 تست یک مرحله ای (GTT دو ساعته با 75 گرم گلوکز) را رسما برای غربالگری و تشخیص دیابت بارداری توصیه نمود :

1. ابتداری بارداری 

برای تمام خانمهای باردار ، در اولین ویزیت بارداری ، آزمایش قند خون ناشتا  (FBS) درخواست می شود .

تفسیر به صورت زیر است : 

قند ناشتا کمتر یا مساوی 92  : نرمال 

قند ناشتا 93 تا 125 : پره دیابتیک  -  در این افراد ورزش و اصلاح رژِم غذایی توصیه می شود . 

قند ناشتا بیشتر یا مساوی 126 : دیابت  - در این صورت آزمایش تکرار می شود و اگر در آزمایش دوم نیز عدد بیشتر یا مساوی 126 بود ، فرد دیابتیک می باشد و نیاز به درمان دارد . 

2. هفته 24 تا 28 بارداری

با انجام آزمایش اول ، افراد دیابتیک مشخص شده اند .

حالا برای غربالگری دیابت  بارداری ،  در این زمان از بارداری (هفته 24 تا 28) ، برای تمام خانمهای بارداری (طبیعی و پره دیابتیک) ، 

تست تحمل گلوکز خوراکی 2 ساعته با 75 گرم گلوکز (OGTT)  درخواست می شود . تفسیر آن به این صورت است : 

قند خون ناشتا (FBS) بیشتر یا مساوی 92  میلیگرم در دسی لیتر : غیر طبیعی

قند خون یک ساعته  بیشتر یا مساوی 180 میلیگرم در دسی لیتر : غیر طبیعی

قند خون 2 ساعته ، بیشتر یا مساوی 153 میلیگرم در دسی لیتر : غیر طبیعی 

برای تشخیص دیابت بارداری ، حداقل یکی از موارد بالا باید مختل باشد . که در این صورت ، مشاوره غدد توصیه می شود . 

نکات مهم جهت انجام آزمایش غربالگری دیابت در بارداری 

• - نمونه گیری باید صبح و پس از حداقل 8 ساعت ناشتا بودن تهیه شود. 
• - رژیم غذایی به مدت 3 روز قبل از آزمایش ، کاملا نرمال و آزاد باشد . فعالیت بدنی تان نیز در حد معمول باشد .
• - 75 گرم گلوکز آنهیدروز ، که در 300 میلی لیتر آب حل شده ، باید در عرض 5 دقیقه نوشیده شود .

کنترل دیابت در بارداری 

برای کنترل دیابت بارداری اقدامات به شرح زیر توصیه  می شود:

پایش منظم سطح قند خون در طی روز (در مراحل اولیه توصیه می گردد که 4 بار در روز قند خون را با دستگاههای اندازه گیری قند خون کنترل نمایید:  قبل از صبحانه و 2 ساعت پس از هر وعده غذایی، برخی مواقع پایش قند خون قبل از همه وعده های غذایی نیز ممکن است لازم گردد. البته بعد از طی مرحله حاد نیاز به این میزان اندازگیری نخواهد بود)
بررسی ادرار به منظور وجود کتونها (یک نوع اسید که وجود آن در ادرار نشان می دهد دیابت شما تحت کنترل نمی باشد)
از رهنمودهای غذایی ای که پزشک معالجتان به شما دستور داده است ، پیروی کنید . نظم غذایی یکی از مهمترین موارد در کنترل قند خون در طی ساعات روز خواهد بود. بر همین اساس از شما خواسته می شود تا دریافت کالری تان را در چند نوبت در طی روز توزیع کنید.
پس از کسب اجازه پزشک معالجتان، فعالیت بدنی و ورزش داشته باشید. داشتن پیاده روی به طور منظم در کنترل سطح قند خون بسیار مفید خواهد بود. برای جلوگیری از بروز عوراض در تعیین و نوع فعالیت بدنی حتما با پزشکتان مشورت نمایید.

روند افزایش وزنتان را بررسی کنید.  در افرادی که بارداری را با چاقی و افزایش وزن آغاز می نمایند این میزان افزایش وزن بویژه در صورت ابتلا به دیابت بارداری باید حداقل باشد.
در صورت تجویز پزشک ،  انسولین مصرف کنید . انسولین تنها داروی دیابتی است که مصرف آن در طی بارداری در صورت عدم کنترل قند خون توصیه می گردد.
افزایش فشار خونتان را کنترل کنید.

پایش قند توسط خود بیمار

پایش سطح گلوکر خونتان در طی دفعات معین در طی روز به شما کمک می کند تا تخمین بزنید که آیا الگوی رژیم غذایی و فعالیت بدنی ای که دارید برای کنترل سطح قند خون شما مفید است و یا نیاز به تجویز انسولین اضافی برای حفظ رشد و نمو صحیح در فرزندتان می باشد. پزشک معالجتان از شما خواهد خواست که گزارش های ثبت مصرف غذای روزانه خود را حفظ کنید و نیز از شما خواهند خواست که با  ثبت مصرف قند و شکر خانگی خود، از مصرف بی رویه قندهای ساده پرهیز نمایید.

پایش قند خون شما شامل مراحل پیچیده ای نخواهد بود: با ایجاد خراش ظریف در نوک انگشتتان با یک ابزار نوک تیز ( لانست: ابزاری شبیه یک سوزن کوچک و نوک تیزکه دردی را برای شما به همراه نخواهد داشت) و چکاندن یک قطره خون بر روی صفحه باریک تست و استفاده از یک گلوکو متر ( ابزار پایش گلوکز خون ) می توانید میزان قند خون خود را براحتی تعیین نمایید. نتایج را در دفترچه گزارش روزانه خود ثبت نمایید و سپس ابزار های یکبار مصرف استفاده شده را ( سر سوزن و صفحه تست ) را دور بریزید ( در یک حفاظ یا قوطی پلاستیکی محکم و مناسب). در هنگام مراجعه مجدد به پزشکان دفتر ثبت قند خون خود را به همراه داشته باشید. بر آن اساس پزشک شما خواهد توانست قند خونتان را ارزیابی کند که آیا گلوکز خون شما به خوبی کنترل شده است و یا خیر و نیز می تواند تخمین بزند که آیا نیاز به ایجاد تغییراتی در برنامه درمانی شما هست و یا خیر؟ 

آیا می توانم زایمان طبیعی داشته باشم؟

اشخاصی که همیشه قند خون شان را نزدیک به مقادیر طبیعی حفظ کرده اند و رشد جنین  و وضعیت بارداری خیلی تحت تاثیر قرار نگرفته است و وزن جنین نرمال است ، منعی برای زایمان طبیعی نخواهند داشت . 

پس از زایمان چه اتفاقی می افتد؟

دیابت شما احتمالا برطرف خواهد شد و قند خون شما احتمالا به سطح طبیعی باز خواهد گشت. چنان چه انسولین مصرف می کردید، به احتمال زیاد دیگر نیازی به آن نخواهید داشت، با این حال پزشک شما می بایست قند خون شما را چک کند تا از طبیعی شدن آن اطمینان حاصل نماید. زنانی که دیابت بارداری را تجربه می کنند، بعد ها در معرض خطر بسیار بالاتری برای ابتلا به دیابت "معمول" قرار دارند. شما می بایست تا آخر عمر هر چند سال یکبار از نظر دیابت بررسی شوید.

ديابت بارداري معمولا بعد از زايمان از بين مي‌رود، اما ممکن است در بارداري‌هاي بعدي، مجددا نمايان شود يا ممکن است در سال‌هاي بعد، فرد را مستعد ابتلا به ديابت نوع دوم کند.

توصیه های بعد از زایمان 

تمام خانمهایی که در بارداری ، مبتلا به " دیابت بارداری " بودند ، باید به منظور کشف دیابت ِ پایدار ،  در هفته های 6 تا 12 پس از زایمان ، تست تحمل گلوکز خوراکی با 75 گرم گلوکز(OGTT)   را انجام دهند . نمونه خون یک بار ناشتا و یک بار 2 ساعت پس از مصرف 75 گرم گلوکز انجام می شود . تفسیر آن به این صورت است : 

قند خون ناشتا کمتر مساوی 99 : طبیعی

قند خون ناشتا 100 تا 125 : پره دیابت 

قند خون ناشتا بیشتر مساوی 126 : دیابت

قند خون 2 ساعته : کمتر از 140 : طبیعی

قند خون 2 ساعته  : 140 تا 199 : پره دیابتیک

قند خون 2 ساعته : بیشتر یا مساوی 200 : دیابت 

در افراد پره دیابتیک ، اصلاح سبک زندگی ، انجام ورزش ورژیم غذایی توصیه می شود . گاهی ممکن است متفورمین تجویز شود.

در افراد دیابتیک ، باید مشاوره غدد و درمان دیابت انجام شود

.


برگرفته از : سایت پزشکی ماما سایت

http://goo.gl/OExTAC