برای آموزش موسیقی بهکودکان استثنایی به چند نکته اساسی باید توجه کرد:
· توان هوشی و شرایط ذهنی کودک
· محدودیتهای حسی و حرکتی آنها
در آموزش موسیقی به کودکان استثناییبهتر است از سازهایی استفاده کنیم که نواختن آن برای کودکان سادهتر باشد و آنها راجذب کند.
سازهای ارف معمولا مناسب ترین ساز برای آموزش کودکان استثنایی هستند. اینسازها با صداهای متنوع و در اندازه های مختلف وجود دارند و بهتر است ترانههایی کهانتخاب میشوند زیبا ، محرک و قابل فهم ، و پیرامون مسایل ملموس و زیباییهای دنیایکودکی باشد تا بخاطرسپاری آنها برای کودک راحتتر گردد.
نوع برنامهها در موسیقی درمانی
نوع برنامه ها و فعالیت های موسیقی درمانیبه نوع ناراحتی ، نقیصه و مشکل بیمار با کودک بستگی دارد. برای مثال در کودکانی کهدچار مشکل حرکتی هستند، برنامههای ریتمیک که به کنترل حرکتی آنها کمک میکند بیشترمدنظر قرار می گیرد، حال اگر مشکل حرکتی با انقباض و گرفتگی عضلانی همراه باشد،ریتمها و موسیقی ملایم انتخاب میشود و بدین ترتیب کنترل حرکتی تقویت میگردد.
همچنین کودکان روانترند به برنامههای موزیکالی احتیاج دارند که خاصیت برونفکنیداشته و هیجانها را بیشتر تخلیه کنند. معمولا جلسات موسیقی درمانی از گروههایکوچک همانند تشکیل میشود و شرایط شرکت کنندگان هرچه همسانتر باشد، اهداف وبرنامههای مشترک بیشتر خواهند بود و این مساله به هماهنگ و تقویت بیشتر گروه کمکمیکند.
البته میتوان کودکانی با تواناییهای مختلف را در طبقه موسیقیدرمانی قرار داد، اما مهم این است که از نظر بهره هوشی فاصله زیادی با یکدیگرنداشته باشند تا در انجام تمرینها و برنامهها هماهنگی بیشتری باشد. طول دوره ومدت زمان جلسات بستگی به اهداف درمانی مورد نظر و مشکلات فرد دارد.
تعداد جلساتدرمانی گاهی هر روز و گاهی هفتهای چند جلسه است و مدت زمان هر جلسه به مقتضای حالو هوای هر درمانجو متفاوت است. بطور کلی فعالیتهای موسیقیدرمانی بر پایه چند محورکلی است که عبارتند از:
خواندن
وقتی کودکان باهم میخوانند، مملو از شور و توانایی یکپارچهمیشوند. ترانهها تصور آنها را به گونهای فعال و سوزنده میسازد و بدیهی است انتخاب اشعاری که تصورات و برداشتهای مثبت از محیط و پدیدهها را به کودک منتقلمیسازد، اهمیت ویژهای دارد. ریتم و آهنگ ترانهها در کودکانی که اندکی نگرانناتوانی و ارتباط خود با محیط هستند، موفقیت و توانایی ایجاد میکند و کودک منزویرا فعال میسازد.
در جلسات موسیقیدرمانی از خواندن استفادههای فراوانمیشود و برنامههای متنوعی بشکل تک خوانی و گروه خوانی طراحی میشود. درموسیقیدرمانی برای کودکان ، اشعاری که برای خواندن انتخاب میشوند باید کوتاه ،تمایل فهم و با آهنگی ساده باشد تا کودکان بتوانند آنها را حفظ کنند.
ساخت آهنگ
منظور از ساختن آهنگ در جلسات موسیقیدرمانی ، خلق آهنگ باویژگیهای دقیق موسیقی نیست، بلکه ایجاد یک ریتم ساده یا خواندن شعر و آهنگ در شکلو حالتی خاص است. یکی از ویژگیهای مهم سازهایی که در موسیقیدرمانی بکار میروندمانند سازهای ارف نواختن ساده آنهاست، بطوری که با انتخاب تیغههای محدودی از آنهامیتوان آهنگ ساده و یا ریتم تازهای را به راحتی ساخت.
بنابراین مهم ایناست که افراد ساختن را تجربه کنند و فعالیت مثبت و موثر خود را در ایجاد اشکالیساده از فعالیتهای موسیقی ببینند.
این تجربه احساس توانایی و اعتماد آنها را نسبتبه خود بالا میبرد و ترس و نگرانی آنها را از فعالیتهای شخصی و ارتباط با وسایل وابزار موسیقی که نشانه و نمایندهای از مسایل مختلف محیطی است کاهش میدهد.
گوشدادن به موسیقی
شنیدن موسیقی از زمره برنامههای موسیقیدرمانی است. ذهن با گوشدادن، در دنیای اصوات و ملودیها قرار میگیرد و موضوعی برای توجه وتمرکز پیدا میکند. با شنیدن آهنگها ، احساسهای گوناگون را به راحتی میتوانبوجود آورد که چنین تجربههای وسیعی ، با نواختن سازها (به دلیل محدودیت) بدست نمیآید.
شنیدن، افراد را در یک تجربه مشترک سهمی میسازد، توجهی که در گوشدادنگروهی بوجود میآید و در تنهایی ایجاد نمیشود. گوشدادن به موسیقی در بروز احساساتکودکان و برونفکنی تصورات آنها بسیار موثر است علاوه بر آن ، تقویت گوش از راهشنیدن، دقت کودکان را به محرکهای شنوایی افزایش میدهد.
حرکات موزیکال
حرکات موزیکال دامنه وسیعی از فعالیتهای حرکتیموسیقیدرمانی را تشکیل میدهد و بسیاری از برنامههای درمانی بر مبنای آن طراحیمیشود حرکات موزون خود نوعی موسیقی است، حرکات ترجمه احساس است و نیروها واحساسهای درونی و نامرئی میکند، احساسهایی که با بیان نمیتوانتوصیف کرد.
حرکاتبدون واسطه به روح و احساس ما متصل هستند و شیوههایی از تفکر و اندیشه به حسابمیآیند.
هر حرکتی میتواند گویای نوعی احساس باشد در ضمن باید به این نکتهتوجه نمود که در واقع مشارکت در حرکات موجب فعالکردن انرژی میشود نه کیفیت حرکات. پس بهتر است که حرکات سازه و انعطافپذیر باشد و هر چه بیشتر حرکات با موسیقی مناسبآن انجام بگیرد، انرژی بیشتری برای استفاده دستگاهها و اندازههای مربوطه بدن آزادخواهد شد
برگرفته از پورتال جامع سلامت خانواده به سلوی www.behsalva.com