راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

رتینوپاتی نارسی یا ROP از شایعترین علل کوری قابل پیشگیری در نوزادان است .
این بیماری نوزادان نارس را مبتلا می کند. با توجه به بهبود امکانات مراقبت از نوزادان نارس ، درصد زنده ماندن آنها افزایش یافته و در نتیجه تعداد نوزادان مبتلا به ROP در چند سال اخیر افزایش قابل توجهی داشته که متاسفانه در برخی موارد منجر به کوری  این نوزادان شده است.

نوزادانی که با وزن کمتر از 1500 گرم ( یا در مواردی با وزن کمتر از 2000 گرم) و با سن حاملگی کمتر از 33 هفته ( در برخی موارد کمتر از 36 هفته ) به دنیا  می آیند در معرض ابتلا هستند. در این کودکان شبکیه چشم تکامل نیافته است و تاثیر عوامل  مختلف از جمله دریافت اکسیژن ممکن است باعث ایجاد رگهای  غیرطبیعی در چشم آنهابشود. عدم دریافت اکسیژن  کافی خطر مشکلات مغزی را زیاد میکند وممکن است تجویز اکسیژن با نظرپزشک ضروری باشد. در در بیشتر موارد این رگهای غیرطبیعی  به طور خودبخود از  بین می روند. به هر اندازه  که وزن کودک کمتر ، سن حاملگی هنگام تولد پایین تر و مشکلات پس از تولد بیشتر باشد ، احتمال رشد غیرطبیعی  رگها بیشتر است.  خوشبختانه با تشخیص  و درمان بموقع  به خوبی می توان این بیماری را بهبود بخشید.

احتمال ابتلا چه نوزادی به ROP بیشتر است ؟
نوزادان نارس با وزن کمتر از 1500 گرم ( و در موارد کمتر از 2000 گرم)  

آیا این بیماری علامتی دارد که والدین متوجه آن بشوند ؟
متاسفانه این بیماری در مراحل اولیه  و درمان پذیر  هیچ علامتی نداشته و تنها معاینه چشم پزشکی می تواند منجر به تشخیص  صحیح شود. 

چگونه می توان این بیماری را تشخیص داد؟
همه نوزادان  درمعرض خطر  باید تحت معاینه  دقیق چشم توسط یک متخصصص بیماریهای شبکیه  که تبحر لازم در معاینه این بیماران  را دارد قرار بگیرند. 

چه زمانی این نوزادان  معاینه شوند؟
ROP نوزادان را در بدو تولد  و تا 4 هفتگی  مبتلا نمی کند. به همین دلیل باید اولین معاینه نوزاد در معرض خطر  درحدود 4 هفتگی  ( 1 ماهگی پس از تولد ) انجام شود.  

آیا یکبار معاینه کافی است؟
معمولاً نه ، پس از معاینه اول ، بسته به سن و وزن نوزاد و وضعیت چشم او بنا به توصیه چشم پزشک باید

تا چه زمان این نوزادان باید مجدداً معاینه شوند ؟
معاینه های پیگیری بسته به وضعیت چشم نوزاد انجام می شود. خوشبختانه پس از تکامل نسبی شبکیه نوزاد احتمال ابتلا به ROP صفر است. 

آیا ROP قابل درمان است؟
اگر نوزاد به موقع تحت معاینه قرار گیرد و بیماری تشخیص داده شود ، ROP قابل درمان است. آمارهای مربوط به نوزاد مبتلا به ROP در ایران نشان می دهد که با تشخیص  و درمان صحیح ، تقریباً همه این نوزادان بهبود یافته اند. 

اگر نوزاد به موقع تشخیص و درمان نشود چه می شود؟
متاسفانه احتمال بهبودی در موارد پیشرفته بیماری علیرغم تمام روشهای درمان لیزری و جراحی بسیار کم است. 

وظیفه والدین نوزاد نارس چیست ؟
مراجعه به موقع  به متخصص چشم و پیگیری درمانهای توصیه شده برای نوزادشان.
ROP یک بیماری درمان پذیر چشمی در نوزادان نارس است که اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود ، می تواند منجر به نابینایی شود.


برگرفته از: کتاب طب کودکان نلسون-کتاب طب نوزادان فاناروف
دکتربهزادجدیری
فوق تخصص نوزادان