راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

از كجا بفهمیم كودكمان تب دارد؟
یك راه سریع این است كه پیشانی كودك را ببوسیم یا لمس كنیم. اگر احساس می كنید كه پیشانی كودك داغ است احتمالاً تب دارد. مطالعات نشان داده اند كه این روش ساده در خیلی از موارد دقیق است. استفاده از دماسنج (ترمومتر) می تواند شما را مطمئن كند.

بیشتر متخصصین اطفال بر این باورند كه درجه حرارت طبیعی كودك سالم بین 36 تا 38 درجه سانتیگراد است. اگر درجه حرارت مقعدی كودك بالای 38 درجه سانتیگراد باشد تب دارد. در صورتیكه كودك زیر 3 ماه باشد باید بلافاصله به پزشك مراجعه كرد.

چه زمانی باید به پزشك مراجعه كرد؟
شما بهتر از همه می توانید تشخیص دهید كه كودكتان بدحال است یا نه. بنابراین در صورتیكه احساس نگرانی می كنید، صرف نظر از اینكه درجه حرارت بدن كودك چقدر است، به پزشك مراجعه كنید. بعلاوه، درجه حرارت مقعدی تنها شاخص نگران كننده بودن تب كودك نیست. سن و رفتار كودك نیز مهم است. تب در كودكان زیر 3 ماه جدی تر است و تب بالایی كه مانع بازی كردن و غذا خوردن كودك نمی شود ممكن است چندان جدی نباشد. بخاطر داشته باشید كه زمانی كه كودك در حال فعالیت است بدنش گرمتر از زمانی است كه تازه از خواب بیدار شده. نكته دیگری كه باید بیاد داشت این است كه سیكل طبیعی ترموستات داخلی بدن انسان بگونه ای است كه درجه حرارت بدن انسان در ساعات غروب و سر شب بالا می رود.

با توجه به آنچه گفته شد، در موراد زیر باید به پزشك مراجعه كرد:
درجه حرارت مقعدی بالای 38 درجه سانتیگراد در كودك كمتر از سه ماه
درجه حرارت مقعدی بالای 38.3 درجه سانتیگراد در كودك سه ماهه و بالاتر

وجود علائم زیر همراه با تب نیز می تواند نشانه جدی بودن مشكل باشد:
كاهش اشتها، بی حالی، رنگ پریدگی یا بر افروختگی واضح، یا وجود تغییرات دیگر در رفتار یا ظاهر كودك
وجود دانه های كوچك قرمز-ارغوانی روی بدن كه با فشار دادن سفید نمی شوند یا وجود لكه های ارغوانی بزرگ؛ هر دو این علائم می توانند نشانه عفونت باكتریال جدی باشند.
كودك نمی تواند غذا را ببلعد و آب دهانش مرتب می ریزد؛ این ممكن است علامتی از اپی گلوتیت (التهاب اپی گلوت - اپیگلوت قسمتی از حنجره است كه موقع بلع غذا مانع ورود غذا به مری و مجاری تنفسی می شود) باشد. اپی گلوتیت سبب تورم قسمت عقبی گلو شده و می تواند جان كودك را به خطر اندازد.
حتی بعد از تمیز كردن بینی، كودك نمی تواند خوب نفس بكشد كه ممكن است نشانه ای از ذات الریه یا آسم باشد.

كودك به نظر هذیان آلود و گیج می رسد و بسیار تحریك پذیر و كج خلق است؛ این علائم ممكن است علائم یك عفونت ویروسی یا باكتریال جدی باشند.
در صورتیكه بابت ظاهر یا رفتار كودك خود دچار نگرانی هستید، صرف نظر از اینكه درجه حرارتش بالا باشد یا نه، حتماً به پزشك مراجعه كنید. همچنین به خاطر داشته باشید كه تب تنها یكی از علائم بیماری است. توجه داشته باشید كه علائمی نظیر سرفه و گوش درد (در صورتیكه به آن مشكوكید) یا استفراغ و اسهال را حتماً به پزشك اطلاع دهید زیرا به وی در تشخیص كمك می كند.

قبل از مراجعه به پزشك چه كارهایی می توان انجام داد؟
اگر كودك شما زیر 3 ماه است بهتر است كودك را نزد پزشك ببرید. همچنین بهتر است قبل از مراجعه به پزشك از داروی تب بر استفاده نكنید زیرا ممكن است مانع تشخیص صحیح شود.

در صورتیكه كودك سه ماهه یا بزرگتر است و علامت مهم دیگری غیر از تب ندارد می توان به كودك استامینوفن كودكان داد. در صورتیكه كودك حداقل 6 ماهه باشد می تواند برای پایین آوردن تب از ایبوپروفن كودكان هم استفاده كرد. در صورتیكه تب ظرف یك ساعت پایین نیاید از پزشك معالج در مورد استفاده از دارویی دیگر سؤال كنید. در صورتیكه از استامینوفن استفاده كرده و نتیجه نگرفته باشید پزشك ممكن است ایبوپروفن را توصیه كند.

صرف نظر از اینكه كودك شما در چه سنی است، اگر علائمی دال بر بیماری یا عفونتی جدی دارد باید او را نزد پزشك ببرید. در صورتیكه كودك بی حال نیست، مایعات می خورد، و درجه حرارت بدنش با مصرف دوز مناسب استامینوفن یا ایبوپروفن زیر 38.9 سانتیگراد باقی می ماند، می توان قبل از بردن او نزد پزشك 24 ساعت صبر كرد. از آنجا كه تب اغلب اولین علامت بیماری است در صورتیكه زود نزد پزشك بروید ممكن است تشخیص مشكل باشد.

دلیل تب چیست؟
تب عموماً علامتی دال بر واكنش بدن كودك به عفونت است. سیستم دفاعی بدن كودك شامل گلبول های سفید خون است كه به باكتری ها حمله كرده و آنها را از بین می برند.

یكی دیگر از دلایل تب گرمازدگی است. گرما زدگی عارضه ای خطرناك است كه ممكن است بر اثر بازی كردن كودك در آفتاب یا ماندن در اتومبیلی كه شیشه هایش بالاست در یك روز گرم اتفاق افتد. اگر بدن كودك بر اثر ماندن زیر آفتاب یا در فضای سربسته و گرم تب دار باشد و درجه حرارتش با در آوردن لباس ها و ماندن در محیط خنك پایین نیاید باید بلافاصله به پزشك مراجعه كرد.

اگر تب دفاعی در مقابل عفونت است چرا باید آنرا پایین آورد؟
از آنجا كه تب قسمتی از واكنش دفاعی بدن به باكتری ها و ویروس هاست بعضی محققین معتقدند كه دفاع بدن در مقابل عفونت ها، وقتی درجه حرارت بدن بالا باشد مؤثرتر است. از سوی دیگر، اگر درجه حرارت بدن خیلی بالا باشد كودك بخوبی غذا نمی خورد، مایعات نمی نوشد و نمی خوابد و این مسایل باعث می شود دیرتر بهبود یابد. یك راه حل این است كه با نظر پزشك به كودك استامینوفن یا ایبوپروفن كودكان بدهیم. (توجه داشته باشید كه ایبوپروفن در كودكان زیر 6 ماه توصیه نمی شود.) هر دو این داروها به پایین آوردن تب كمك می كنند بدون آنكه بر دفاع بدن در مقابل عفونت اختلالی ایجاد كنند. با پایین آمدن تب، حال كودك بهتر شده و مایعات بیشتری می نوشد و همین مسئله بهبود را تسریع می كند. توجه داشته باشید كه قبل از دادن هر دارویی به كودك با پزشك مشورت كنید.

راه های پایین آوردن تب
اگر كودك بر اثر تب بی حال نشده است لزومی به استفاده از دارو نیست. برای پایین آوردن تب می توانید مقدار زیادی شیر سینه یا شیر خشك به كودك بدهید تا هم درجه حرارتش پایین آید و هم از كم شدن آب بدن جلوگیری شود. همچنین زیاد به كودك لباس نپوشانید. بالا بودن درجه حرارت بدن كودك ممكن است ناشی از لباس بیش از حد، هوای گرم، و یا فعالیت زیاد باشد. در این مواقع بهتر است لباس كودك را كم كرده و تشویقش كنید كه كمی استراحت كند و یا فعالیت كمتری در یك فضای خنك داشته باشد.

اگر تب كودك را اذیت می كند می توانید با آب ولرم پاشویه كنید و یا در وان پر از آب ولرم قرار دهید. پاشویه به شستن پاها و یا انداختن پارچه خیس روی پاها محدود نمی شود. برای پاشویه می توانید یك اسفنج را به آب ولرم آغشته كنید و از بالا روی بدن كودك بكشید.

هرگز با استفاده از الكل نوزاد را پاشویه نكنید زیرا الكل از طریق پوست جذب شده و وارد خون می شود. ورود الكل به خون می تواند سبب بروز مشكلات تنفسی یا تشنج شود و یا كودك بر اثر افت قند خون خواب آلوده یا تحریك پذیر گردد.

چه داروهای تب بری برای كودك بی خطرند؟
با تأیید پزشك می توانید از استامینوفن و ایبوپروفن كودكان برای پایین آوردن تب استفاده كنید. (استفاده از ایبوپروفن در كودكان زیر 6 ماه توصیه نمی شود.) دوز صحیح دارو بستگی به وزن كودك دارد. سعی كنید همیشه با استفاده از یك پیمانه یا قطره چكان دوز دقیق دارو را به كودك بدهید. هیچگاه هیچ داروی تب بری را بیش از تعداد دفعات توصیه شده به كودك ندهید. تعداد دفعات معمول تجویز استامینوفن هر 4 ساعت و ایبوپروفن هر 6 ساعت است.

هیچگاه به كودك خود آسپیرین ندهید. آسپیرین ممكن است كودك را مستعد سندرم Reye كند. این بیماری نادر است ولی می تواند كشنده باشد.

توصیه آخر اینكه: بسیاری از داروهای ضد سرماخوردگی و سرفه، حاوی تركیبات تب بر نظیر ایبوپروفن یا استامینوفن نیز هستند. قبل از استفاده از این داروها روی بروشور و روی جعبه دارو را بدقت مطالعه كنید و در صورتیكه دارای تركیبات تب بر است از دادن داروی تب بر دیگر به كودك خودداری كنید.

چرا تب كودك با وجود دادن تب بر پایین نمی آید؟
اگر تب 30 تا 45 دقیقه بعد از مصرف دارو ادامه یافت برای اطمینان از كافی بودن دارو، دوز دارو و پیمانه ای را كه با آن دارو را به كودك داده اید كنترل كنید. در صورتیكه میزان داروی داده شده كافی باشد ممكن است بدن كودك به دارو جواب نداده است. اگر استامینوفن ظرف یك ساعت تب را پایین نیاورد، برای استفاده از داروی دیگر با پزشك مشورت كنید.

در صورت وقوع تشنج ناشی از تب چكار باید كرد؟
بالا رفتن ناگهانی تب (مثلاً از 38.9 به 40.5 درجه سانتی گراد) ممكن است سبب تشنج شود. در بیشتر موارد، "تشنج ناشی از تب" بی خطر است ولی این از اهمیت موضوع كم نمی كند و باید به آن توجه كافی كرد. در صورتیكه كودك به چنین تشنجی دچار شد (تنفس كودك سنگین می شود، آب دهانش راه می افتد، سیاهی چشم هایش بالا می رود، و یا دست و پایش بشدت تكان می خورد)، بلافاصله او را به پشت یا به پهلو و دور از اجسام سخت و تیز بخوابانید. سر كودك را به آرامی به یك طرف برگردانید تا استفراغ یا بزاق براحتی از دهانش خارج شود. مطمئن شوید چیزی در دهانش نیست و تا زمانی هم كه در حال تشنج است چیزی در دهانش نگذارید. سعی كنید مدت زمان طول كشیدن تشنج را بخاطر بسپارید. این نوع تشنج ها معمولاً بین ده ثانیه تا سه یا چهار دقیقه طول می كشند.

وقتی تشنج تمام شد سعی كنید درجه حرارت بدن كودك را پایین بیاورید تا مانع بروز تشنج های بعدی شوید. اگر كودك هوشیار است می توانید به او استامینوفن كودكان یا -در صورتیكه بزرگتر از 6 ماه است- ایبوپروفن كودكان بدهید. لباس های كودك را در آورید و او را با آب ولرم پاشویه كنید. اگر كودك هوشیار است و میتواند چیزی بخورد به او شیر سینه یا شیر خشك بدهید.

حتی اگر تشنج خفیف باشد یا فقط چند ثانیه طول كشیده باشد با پزشك خود تماس بگیرید و در صورت لزوم كودك را نزد او ببرید. اگر در زمان تشنج رنگ كودك به آبی متمایل شد، بیشتر از چند دقیقه تكان های شدید داشت، بعد از تشنج در نفس كشیدن مشكل داشت، و یا یك ساعت بعد از تشنج هنوز هم بی حال و خواب آلوده بود به اورژانس مراجعه كنید.

چرا تب كودك بعد از پایین آمدن دوباره بر می گردد؟
تا زمانی كه عفونت برطرف نشود كودك تب می كند و این مسئله ممكن است 2 تا 3 روز طول بكشد. بعضی عفونت ها نظیر آنفولانزا، ممكن است 5 تا 7 روز طول بكشد. اگر كودك آنتی بیوتیك می گیرد ممكن است 48 ساعت طول بكشد تا تب پایین بیاید. داروهای تب بر درجه حرارت بدن را موقتاً پایین می آوردن ولی تأثیری بر عفونت ندارند.

وجود تب بدون علامت دیگر
در صورتیكه كودك تب داشته باشد ولی علائم دیگری نظیر آبریزش بینی، سرفه، استفراغ، یا اسهال نداشته باشد تشخیص می تواند مشكل باشد. بعضی عفونت های ویروسی نظیر Roseola (جوش های قرمز پوستی) سبب ایجاد سه روز تب بالا و متعاقب آن جوش های صورتی كم رنگ بر روی پوست تنه می شوند. عفونت های جدی تر نظیر مننژیت (التهاب پرده های نخاع)، عفونت های ادراری، یا باكتریمی (وجود باكتری در خون) نیز ممكن است سبب تب بالا بدون علائم دیگر شوند. در صورتیكه كودكتان تب بالا بدون علائم دیگر دارد به پزشك مراجعه كنید.




برگرفته از : پزشک آن لاین