راهنمایی و آموزش والدین از زایمان تا رشد

بسیاری از نوزادان هنگام شيرخوردن مقداری از شير را بيرون مي ريزند. ولي باگذشت زمان ورشد نوزاد این امر برطرف می شود
ولی در بعضی از نوزادان شير از معده به مری بر می گردد که همراه با مشکلاتی می باشد و به آن بیماری  ريفلاکس معده به مری گفته می شود و نیاز به مراقبت های خاصی دارد.

ريفلاکس معده به مری چيست؟
• مری لوله ای است که دهان را به معده وصل می کند. بين معده و مری يک دريچه وجود دارد که راه معده را می بندد و از بالا آمدن اسيد معده به مری جلوگيری می کند.
• مری نوزادان  کوتاهتر از بزرگسالان است و مدتی طول مي کشد تا معده خالی شود.
• ريفلاکس زمانی اتفاق می افتد که شير از معده به مری بر می گردد.
• بعضی وقتها شير در دهان و بينی نوزاد ديده می شود.

علامت های ريفلاکس چيست؟
بيرون ريختن شير و ريفلاکس با یکدیگر فرق دارند. هنگام بيرون ريختن شير، نوزاد ساکت و آرام است. ولی در نوزادی که ريفلاکس دارد علائم زير ديده می شود:
• با شير خوردن يا بعد از شير خوردن استفراغ ، يا سرفه مي کند.
• هنگام شير خوردن گريه می کند مثل اين که غذا خوردن برای او دردناک است.
• بعد از غذا خوردن قوس پشت آنها کمتر يا بيشتر مي شود.
• گرسنه هستند ولی با دادن غذا آن را قبول نمی کنند.

ريفلاکس چه مشکلاتی را در بچه ها به وجود می آورد؟
• ممکن است نفس بچه قطع شود.
• تعداد ضربان قلب کمتر می شود.
• ممکن است به خاطر شيری که وارد ريه می شود عفونت ريه بگيرند.
• با غذا خوردن درد دارند.
• ورم مری دارند.
• کم خونی دارند.

اگر بچه من ريفلاکس دارد چه کاری می توانم برای او انجام دهم؟
• مشکلات فرزند خودرا در هنگام غذا خوردن يادداشت کنيد. مثلا": چه مقدار شير را بيرون می ريزد، رفتار او قبل از خوردن شير و در زمان خوردن شير و بعد از آن چگونه است.
• مشکلاتی که يادداشت کرديد را به پزشک يا پرستار خود بگوييد.
• از پزشک يا پرستارخود بخواهيد فرزند شما رادر هنگام شيرخوردن ببيند.

آيا آزمايشاتی برای تشخيص ريفلاکس وجود دارد؟
ريفلاکس از طريق علائم نوزاد و برخی آزمايشات تشخيص داده می شود.
1. Upper GI series، چندين عکس پشت سرهم از معده و روده گرفته می شود. اين عکس ها نحوه مکيدن و بلعيدن نوزاد را نشان مي دهند و همچنين برگشت شير به مری را نشان می دهد.
2. Gastric emptying study، از معده خالی عکس گرفته می شودکه وضعيت معده خالی را نشان می دهد.
3. Esophagogastroduodenoscopy (EGD) ، يک وسيله ای مثل دوربين را از دهان وارد کرده و با آن مری، معده و ابتدای روده باريک را نگاه می کنند و اگر پزشک صلاح بداند نمونه برداری انجام می شود.
4. کنترل اسيد معده، در اين روش يک لوله ظريف را از بينی وارد مری می کنند و مقدار اسيد مری را در قبل،  حين و بعد از غذا کنترل می کنند.

آيا ريفلاکس با بزرگ شدن نوزاد خوب می شود؟
• با بزرگ شدن نوزاد و زمانی که شروع به راه رفتن می کند دريچه بين معده و مری محکم تر می شود.
• ريفلاکس تا شروع غذای جامد کاهش می يابد.
• در بعضی از بچه ها ريفلاکس تا يک سالگی ادامه می یابد.

ريفلاکس چطور درمان می شود؟
روش های درمان را از پرستار سوال کنید. پرستار روش های غذا دادن و نحوه نگهداری نوزاد بعد از خوردن غذا را به شما آموزش مي دهد. ممکن است دکتر داروهايي را برای راحتی بچه بدهد.

درمان های ريفلاکس
روش های تغذيه:
• بعد از هر بار تغذيه نوزاد را سرپا نگه داريد و آرام به پشت نوزاد ضربه بزنيد تا هوای معده خارج شود و احتمال ريفلاکس کاهش يابد.
• برای جلوگيری از پرشدن معده نوزاد را با مقدار کم و در دفعات زياد تغذيه کنيد.
• درصورت توصیه پزشک يک قاشق چای خوری سرلاک برنج به 30 سی سی شير مادر يا شير خشک اضافه کنيد تا شير غليظ شود.
• ممکن است دکتر شير کمکی نوزاد را عوض کند. هر چند عوض کردن شير کمکی دربرخی مواقع چندان موثر نيست.

روشهائی برای نگهداشتن نوزاد:
• نوزاد را بعد از هر بار تغذيه در حالت نيمه نشسته قرار دهيد.
• در هنگام لباس پوشاندن و حمام دادن، نوزاد را آرام حرکت دهيد. اگر اين کارها را با زور انجام دهيد ممکن است ريفلاکس ايجاد شود.
• بعد از غذا خوردن نوزاد را در صندلی نگذاريد يا تاب ندهيد چون باعث فشار به معده  و ريفلاکس می شود.

اگر با روشهای بالا نوزاد بهتر نشد ممکن است دارو داده شود.
• برای خالی شدن معده داروهائی داده می شود. به یادداشته باشیداز داروهای بزرگسالان برای بچه ها استفاده نکنيد چون باعث آسيب به آنها می شود.
• نحوه استفاده از داروها را از پزشک سوال کنيد.

جراحی
• در بعضی موارد خاص عمل جراحی لازم است.
• عمل جراحی زمانی انجام می شود که درمان های ديگر موثر نباشند.

آموزش پیشگیری و درمان  رفلاکس-2

1- حین شیردهی و 30 دقیقه بعد از شیردهی شیرخواررا درحالت ایستاده نگه دارید
2- تغذیه باید درمقادیر کم و با دفعات زیاد انجام شود
3- آروغ زدن شیرخوار در طی شیردهی ، فشار گاستریک را کاهش داده و باعث کاهش رفلاکس می شود
4- حین خوابیدن به پشت بخوابد و سر را 30 درجه بالاتر ازبدن نگه دارد.
5- مادر از خوردن ادویه جات ، گندم ، فندق ، لبنیات ، غذاهای اسیدی ، شکلات ، نوشابه های گازدار و فلفل خودداری کند
6- تغلیظ شیر کمکی  با برنج به پائین رفتن غذا و کاهش رفلاکس کمک می کند
7- استفاده از پستانک  دربرخی مواقع وبا نظرپزشک کمک کننده است چون باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شود و از آنجائی که بزاق خاصیت قلیایی دارد در خنثی کردن اسید معده کمک می کند .

برگرفته از بسته خدمتی نظام مراقبت از شیرخواران پر خطر مرخص شده از بخش های مراقبت ویژه نوزادان-اداره سلامت نوزادان وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی -1393